10. Sınıf Biyoloji 1. Ünite: Hücre Bölünmesi, Üreme ve Kalıtım
- sınıf biyoloji 1. ünitesi, canlıların yapı ve işleyişi ile ilgili temel kavramları ve süreçleri kapsamaktadır. Bu ünitede, hücre bölünmesi, üreme ve kalıtım konuları ele alınmaktadır.
Hücre Bölünmesi
Hücre bölünmesi, hücrelerin kendi kendini çoğaltma sürecidir. Hücre bölünmesi sayesinde canlılar büyüyebilir, gelişebilir ve çoğalabilir.
Hücre bölünmesi, iki ana tipe ayrılır:
- Mitoz bölünme: Bir hücrenin iki eşit hücreye bölünmesidir.
[Image of Mitoz bölünme şeması] - Mayoz bölünme: Bir hücrenin dört farklı hücreye bölünmesidir.
[Image of Mayoz bölünme şeması]
Mitoz Bölünme
Mitoz bölünme, eşeysiz üremede ve büyümede görülen bir hücre bölünmesi türüdür. Mitoz bölünme sonucunda, ana hücrenin genetik yapısı aynı olan iki hücre oluşur.
Mitoz bölünme, dört aşamada gerçekleşir:
- Profaz: Bu aşamada, hücredeki organeller ve DNA replikasyonu gerçekleşir.
- Metafaz: Bu aşamada, DNA kromozomlar halinde dizilir.
- Anafaz: Bu aşamada, kromozomlar hücrenin iki ucuna doğru çekilir.
- Telofaz: Bu aşamada, kromozomlar çözülür ve hücre bölünmesi tamamlanır.
Mayoz Bölünme
Mayoz bölünme, eşeyli üremede görülen bir hücre bölünmesi türüdür. Mayoz bölünme sonucunda, ana hücrenin genetik yapısı farklı olan dört hücre oluşur.
Mayoz bölünme, iki aşamada gerçekleşir:
- Mayoz I: Bu aşamada, ana hücrenin genetik yapısı yarıya indirilir.
[Image of Mayoz I aşaması şeması] - Mayoz II: Bu aşamada, Mayoz I’de oluşan hücreler ikiye bölünür.
[Image of Mayoz II aşaması şeması]
Üreme
Üreme, canlıların kendi türlerini devam ettirme sürecidir. Üreme, eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki şekilde gerçekleşebilir.
Eşeysiz Üreme
Eşeysiz üreme, tek bir bireyden yeni bireylerin oluşması olayıdır. Eşeysiz üremede, yeni bireyler ana bireyin genetik yapısıyla aynı olur.
Eşeysiz üreme, birçok farklı şekilde gerçekleşebilir. Bazı eşeysiz üreme çeşitleri şunlardır:
- Bölünme: Bazı hücreler, mitoz bölünme ile kendi kendini çoğaltabilir.
- Tomurcuklanma: Bazı canlılarda, ana canlının üzerinde yeni bir birey oluşur.
- Vegetatif üreme: Bazı bitkilerde, kök, gövde veya yaprak gibi yapılardan yeni bireyler oluşur.
Eşeyli Üreme
Eşeyli üreme, iki farklı bireyin birleşmesi sonucunda yeni bireylerin oluşması olayıdır. Eşeyli üremede, yeni bireyler ana bireylerin genetik yapısının bir kombinasyonunu taşır.
Eşeyli üreme, birçok farklı şekilde gerçekleşebilir. Bazı eşeyli üreme çeşitleri şunlardır:
- Döllenme: Erkek ve dişi gametlerin birleşmesi sonucunda zigot oluşur.
- Meyve ve tohum oluşumu: Zigotun gelişimi sonucunda meyve ve tohum oluşur.
- Çiçekli bitkiler: Çiçekli bitkilerde, döllenmenin sonucunda meyve ve tohum oluşur.
Kalıtım
Kalıtım, canlıların özelliklerinin ebeveynlerden yavrulara aktarılması olayıdır. Kalıtım, genler aracılığıyla gerçekleşir.
Genler, DNA’nın yapı taşlarıdır. Genler, DNA’nın belirli bölgelerini oluşturur. Genler, canlıların özelliklerini belirler.
Kalıtımın temel kavramları şunlardır:
- Gen: DNA’nın belirli bir bölgesini oluşturan yapıdır.