İdari Hakim Ne İş Yapar?
İdari hakim, idari yargıda görev yapan ve idari uyuşmazlıkları çözüme kavuşturan yargıçtır. İdari yargı, kamu idaresinin eylem ve işlemlerinden kaynaklanan uyuşmazlıkları çözümleyen yargı koludur. İdari hakimler, idari yargının en temel unsurlarıdır.
İdari hakimler, idari yargının temel görevi olan idari uyuşmazlıkları çözüme kavuşturmanın yanı sıra, idari yargının işleyişini ve gelişmesini de sağlamakla görevlidir. Bu kapsamda, idari hakimler aşağıdaki görevleri yerine getirir:
- İdari davaları karara bağlamak
- İdari yargının işleyişini düzenlemek ve geliştirmek
- İdari yargının kararlarının uygulanmasına yardımcı olmak
- İdari yargının bağımsızlığını ve tarafsızlığını korumak
İdari Davalar
İdari hakimler tarafından görülen idari davalar, kamu idaresinin eylem ve işlemlerinden kaynaklanan uyuşmazlıklardır. İdari davalar, kamu idaresinin eylem ve işlemlerinin hukuka uygun olup olmadığının yargı tarafından incelenmesi ve denetimi anlamına gelir.
İdari davalar, idari yargının temel faaliyet alanıdır. İdari hakimler tarafından görülen idari davalar, şu şekilde sınıflandırılabilir:
- İptal davaları: Kamu idaresinin genel düzenleyici işlemlerinin hukuka aykırılığını ileri sürerek, bu işlemlerin iptalini talep eden davalardır.
- İdari işlemler hakkında tam yargı davaları: Kamu idaresinin tek taraflı işlemlerinin hukuka aykırılığını ileri sürerek, bu işlemlerden kaynaklanan zararların tazmin edilmesini talep eden davalardır.
- İdari sözleşmeler hakkında tam yargı davaları: Kamu idaresinin taraf olduğu sözleşmelerin hukuka aykırılığını ileri sürerek, bu sözleşmelerden kaynaklanan zararların tazmin edilmesini talep eden davalardır.
- İdari eylemler hakkında tazminat davaları: Kamu idaresinin eylemlerinden kaynaklanan zararların tazmin edilmesini talep eden davalardır.
- Kamulaştırma davaları: Kamulaştırma işlemlerinin hukuka aykırılığını ileri sürerek, kamulaştırılan taşınmazın bedelinin artırılması veya kamulaştırmanın iptalini talep eden davalardır.
- İdari yargının görev ve yetkileri dışında kalan davalar: İdari yargının görev ve yetkileri dışında kalan davalar, adli yargı tarafından görülür.
İdari Hakimlerin Görevleri
İdari hakimler tarafından yerine getirilen görevlerin temelini idari davaları karara bağlamak oluşturur. İdari hakimler, idari davaları karara bağlarken, idari yargının temel ilkeleri olan hukuka uygunluk, hakkaniyet ve eşitlik ilkelerini gözetirler.
İdari hakimler, idari davaları karara bağlamanın yanı sıra, idari yargının işleyişini düzenlemek ve geliştirmekle de görevlidir. Bu kapsamda, idari hakimler aşağıdaki görevleri yerine getirirler:
- İdari yargının görev ve yetkilerini düzenleyen kanunları yorumlar ve uygularlar.
- İdari yargının içtihatlarını oluşturur ve geliştirir.
- İdari yargının kararlarının uygulanmasına yardımcı olurlar.
İdari hakimler, idari yargının bağımsızlığını ve tarafsızlığını korumakla da görevlidir. Bu kapsamda, idari hakimler aşağıdaki görevleri yerine getirirler:
- İdari yargının bağımsızlığını ve tarafsızlığını tehdit eden her türlü girişimi engellerler.
- İdari yargının bağımsızlığını ve tarafsızlığını güçlendirmek için gerekli çalışmaları yaparlar.
İdari Hakimlerin Nitelikleri
İdari hakim olmak için aşağıdaki niteliklere sahip olmak gerekir:
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak
- Hukuk fakültesi mezunu olmak
- 35 yaşını doldurmamış olmak
- Kamu haklarından mahrum bulunmamak
- Cezai hükümlü bulunmamak
- Sınavda başarılı olmak
İdari hakimlik sınavı, Adalet Bakanlığı tarafından yılda bir kez yapılır. Sınavda başarılı olan adaylar, stajyer hakim olarak görevlendirilir. Staj döneminde başarılı olan adaylar, idari hakim olarak atanır.
İdari Hakimlerin Kariyer Gelişimi
İdari hakimler, kıdem ve liyakat esasına göre terfi eder. İdari hakimlik kariyerinde ilerlemek için, aşağıdaki hususlar önemlidir:
- İdari yargı alanındaki bilgi ve becerileri geliştirmek
- İdari yargının işleyişini ve kararlarını iyi bilmek
- İdari hakimlik mesleğine karşı sorumluluk ve özveri duymak
İdari hakimler, kıdem ve liyakat esasına göre şu görevlere atanabilirler:
- İdare mahkemesi hakim