Kazasker, Osmanlı Devleti’nde şeri davalara bakan askeri hakimdir. Kelimenin kökeni “kadı” ve “asker” kelimelerinin birleşmesinden oluşmaktadır. Kazaskerler, Osmanlı devlet yapısında idari bir görev olup, ilmiye sınıfının en yüksek mertebelerinden biridir. Kazaskerler, Divan-ı Hümayun’un tabiî azasıydı.
Kazaskerler, Osmanlı Devleti’nde şeri hukukun uygulanmasında önemli bir rol oynamışlardır. Şeri hukuk, İslam dini kurallarına göre düzenlenen hukuk sistemidir. Kazaskerler, bu hukuk sisteminin uygulanmasında yetkili kılınmış kişilerdir.
Kazaskerler, şeri davalara bakarlardı. Bu davalar, aile hukuku, miras hukuku, ticaret hukuku ve ceza hukuku gibi konulardaki davalardı. Kazaskerler, bu davaları dinler, karar verir ve kararlarını uygulatırlardı.
Kazaskerler, kadı kararlarına itirazları da değerlendirirdi. Bir kadı kararının haksız olduğuna kanaat getiren bir kişi, bu kararı kazaskerliğe götürebilirdi. Kazasker, kadı kararını inceledikten sonra, kararı bozabilir, değiştirebilir veya onaylayabilirdi.
Kazaskerler, kadıların tayinini de yaparlardı. Anadolu’da bulunan kadıların tayini Anadolu kazaskeri tarafından, Rumeli’de bulunan kadıların tayini ise Rumeli kazaskeri tarafından yapılırdı.
Kazaskerler, ayrıca ilmiye sınıfının diğer üyelerinin de tayinini yaparlardı. Müderrisler, vaizler, imamlar ve müezzinler gibi ilmiye sınıfının üyelerinin tayini kazaskerler tarafından yapılırdı.
Kazaskerler, Osmanlı Devleti’nin askeri işlerinde de görev alırlardı. Kazaskerler, ordunun dinî meselelerinden sorumluydular. Ordunun dinî ihtiyaçlarını karşılamak, askerlerin dinî eğitimlerini sağlamak ve askerlerin ibadetlerini yapmalarına yardımcı olmak kazaskerlerin görevleri arasındaydı.
Kazaskerler, Osmanlı Devleti’nin önemli devlet görevlileri arasındaydı. Kazaskerlik, ilmiye sınıfının en yüksek mertebelerinden biri olarak kabul edilirdi. Kazaskerler, Osmanlı Devleti’nin şeri hukuk sisteminin uygulanmasında ve ilmiye sınıfının yönetiminde önemli bir rol oynamışlardır.
Kazaskerler’in Görevleri
Kazaskerler, Osmanlı Devleti’nde çok çeşitli görevler üstlenmişlerdir. Bu görevler, idari ve kazâî olmak üzere iki bölümde toplanmaktadır.
İdari Görevler
Kazaskerler’in idari görevleri şunlardır:
- Divan-ı Hümayun’un tabiî azası olarak, Divan toplantılarına katılmak ve Divan’ın kararlarını uygulamak.
- Padişahın askeri ve dinî danışmanlığını yapmak.
- Ordunun dinî ihtiyaçlarını karşılamak.
- Askerlerin dinî eğitimlerini sağlamak.
- Askerlerin ibadetlerini yapmalarına yardımcı olmak.
- İlmiye sınıfının diğer üyelerinin tayinini yapmak.
Kazâî Görevler
Kazaskerler’in kazâî görevleri şunlardır:
- Şeri davalara bakmak.
- Kadı kararlarına itirazları değerlendirmek.
- Kadıların tayinini yapmak.
Kazaskerler’in Yetkileri
Kazaskerler, Osmanlı Devleti’nde çok geniş yetkilere sahipti. Bu yetkileri şunlardır:
- Şeri davalara bakma yetkisine sahiptirler.
- Kadı kararlarına itirazları değerlendirme yetkisine sahiptirler.
- Kadıların tayinini yapma yetkisine sahiptirler.
- İlmiye sınıfının diğer üyelerinin tayinini yapma yetkisine sahiptirler.
- Ordudaki dinî konularda karar verme yetkisine sahiptirler.
- Padişahın askeri ve dinî danışmanlığı yapma yetkisine sahiptirler.
Kazaskerler’in Eğitimi
Kazaskerler, ilmiye sınıfının en yüksek mertebelerinden biri olduğu için, çok iyi bir eğitim almaları gerekirdi. Kazaskerler, öncelikle medreselerde dinî ve hukukî eğitim alırlardı. Medrese eğitimini tamamladıktan sonra, kadılık gibi çeşitli görevlerde bulunurlardı. Kazaskerliğe kadar yükselmek için, kadılık görevinde en az 10 yıl başarılı bir şekilde çalışmak gerekirdi.
Kazaskerler’in Kıyafeti
Kazaskerler, ilmiye sınıfının diğer üyeleri gibi, cübbe, sarık ve şalvar giyerlerdi. Kazaskerlerin cübbeleri, diğer ilmiye mensuplarının cübbelerinden daha uzun ve göster