Parşömen Kağıdı
Parşömen, üzerine yazı yazmak veya resim yapmak için kullanılan özel hazırlanmış hayvan derisidir. Parşömen ismi Bergama’dan gelmektedir ve Bergama Kağıdı anlamında Latince Charta Pergamena’dan türemiş ve bütün dillere de buradan geçmiştir.
Parşömen kağıdının icadı, MÖ 2. yüzyılda Bergama Krallığı döneminde gerçekleşmiştir. Bu dönemde Bergama, zengin bir kültür ve sanat merkeziydi. Şehirdeki büyük kütüphane, dünyanın en büyük kütüphanelerinden biriydi. Kütüphanede çok sayıda kitap ve belge bulunuyordu. Bu belgelerin saklanması ve korunması için dayanıklı bir malzemeye ihtiyaç duyuluyordu.
Parşömen kağıdının icadına, Mısır’dan papirüs ithalatının yasaklanması neden olmuştur. Mısır, Bergama’nın kütüphanesinin gelişmesinden endişe ediyordu. Bu nedenle, papirüs ihracını yasakladı. Bergama, papirüs olmadan kütüphanesini ayakta tutamayacağı için yeni bir malzeme bulmak zorunda kaldı.
Bu durumdan yararlanan Bergama Kütüphanesi Müdürü Krates, hayvan derisinden bir kağıt türü icat etti. Krates, oğlak, koyun, keçi gibi hayvanların derilerini işleyerek yazı yazmaya uygun hale getirdi. Bu yeni kağıt türü, papirüse göre daha dayanıklı ve daha uzun ömürlüydü. Ayrıca, üzerine hem kalem hem de mürekkep ile yazı yazılabiliyordu.
Parşömen kağıdı, Bergama Kütüphanesi’nin gelişmesinde önemli bir rol oynadı. Kağıt, kitap ve belgelerin saklanması ve korunması için ideal bir malzemeydi. Bu nedenle, kütüphanenin koleksiyonları hızla genişledi. Bergama Kütüphanesi, kısa sürede dünyanın en büyük kütüphanelerinden biri haline geldi.
Parşömen kağıdı, Bergama’dan dünyaya yayıldı. Roma İmparatorluğu döneminde, parşömen kağıdı, papirüs kağıdının yerini aldı. Parşömen, Orta Çağ ve Rönesans dönemlerinde de yaygın olarak kullanıldı. 19. yüzyılda, kâğıt hamurundan yapılan kağıtların icadıyla birlikte parşömen kağıdının kullanımı azaldı. Ancak, parşömen kağıdı günümüzde de bazı özel uygulamalarda kullanılmaktadır.
Parşömen Kağıdının Üretimi
Parşömen kağıdının üretimi, oldukça zahmetli ve uzun bir süreçtir. Kağıt üretimi için öncelikle, sağlam ve kaliteli hayvan derileri temin edilir. Bu deriler, temizlenir ve yumuşatılır. Daha sonra, deriler ince tabakalara ayrılır. Bu tabakalar, düz bir yüzey üzerine serilir ve kemik veya mermer gibi sert bir madde ile dövülür. Dövme işlemi, derinin düz ve pürüzsüz bir hale gelmesini sağlar.
Dövme işleminin ardından, deriler kurutulur. Kuruyan deriler, daha sonra katlanır ve bir süre daha kurumaya bırakılır. Son olarak, deriler cilalanır ve kullanıma hazır hale gelir.
Parşömen Kağıdının Özellikleri
Parşömen kağıdı, papirüs kağıdına göre daha dayanıklı ve uzun ömürlüdür. Ayrıca, üzerine hem kalem hem de mürekkep ile yazı yazılabilir. Parşömen kağıdının diğer özellikleri şunlardır:
- Suya dayanıklı
- Yırtılmaz
- Kolayca silinebilir
- Uzun ömürlüdür
Parşömen Kağıdının Kullanım Alanları
Parşömen kağıdı, tarih boyunca çeşitli amaçlar için kullanılmıştır. Kağıt, kitap, belge, harita, müzik notası, resim ve sanat eseri gibi birçok şey için kullanılmıştır. Parşömen kağıdının kullanım alanları şunlardır:
- Kitap ve belge yapımı
- Harita ve plan yapımı
- Müzik notası yapımı
- Resim ve sanat eseri yapımı
- Kişisel yazı ve not tutma
Parşömen kağıdı, insanlığın gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Kağıt, bilginin yayılmasını ve korunmasını sağlamıştır. Bu sayede, bilim, sanat ve kültür alanında önemli ilerlemeler kaydedilmiştir.