Helyum’un Keşfi
Helyum, periyodik tablonun 18. elementidir. Atom numarası 2 olan bu renksiz, kokusuz ve tatsız gaz, evrendeki en bol ikinci elementtir. Güneş ve diğer yıldızların büyük bir kısmını oluşturur ve Dünya’nın atmosferinde de küçük miktarlarda bulunur. Helyum, 1868 yılında Fransız gökbilimci Pierre Janssen ve İngiliz gökbilimci Norman Lockyer tarafından, Güneş’in spektrumunda yeni bir çizgi keşfederek bulundu.
Pierre Janssen’ın Keşfi
1868 yılında, Pierre Janssen, Fransa’nın Meudon Gözlemevi’nde Güneş’i gözlemliyordu. Bir güneş tutulması sırasında, Güneş’in spektrumunda yeni bir çizgi fark etti. Bu çizgi, daha önce bilinen hiçbir elemente ait değildi. Janssen, bu çizginin yeni bir elementin varlığına işaret ettiğini düşündü.
Janssen, keşfini hemen İngiliz gökbilimci Norman Lockyer’a haber verdi. Lockyer da, Janssen’ın keşfini doğruladı ve yeni elemente “heliyum” adını verdi. “Heliyum” kelimesi, Yunanca “helios” (güneş) kelimesinden türetilmiştir.
Norman Lockyer’ın Keşfi
Norman Lockyer, Güneş’i gözlemlemek için bir spektroskop kullanıyordu. Spektroskop, ışıktaki farklı dalga boylarını ayırt etmeye yarayan bir aletdir. Lockyer, Güneş’in spektrumunda Janssen’ın da fark ettiği çizgiyi gördü. Lockyer, bu çizginin yeni bir elementin varlığına işaret ettiğini düşündü ve Janssen’a yazdı.
Janssen ve Lockyer’ın keşfi, bilim dünyasında büyük bir heyecan yarattı. Helyum, bilinen en hafif elementti ve keşfi, kimya ve astronomi bilimlerinde önemli gelişmelere yol açtı.
Helyum’un Özellikleri
Helyum, renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır. Oda sıcaklığında ve basıncında sıvılaşmaz. Helyum, inert bir gazdır, yani kimyasal olarak aktif değildir. Bu nedenle, diğer elementlerle kolayca birleşmez.
Helyum, çok düşük bir kaynama noktasına sahiptir. Bu nedenle, sıvı helyum, kriyojenik uygulamalarında kullanılır. Sıvı helyum, -269 °C’de kaynar.
Helyum, çok düşük bir yoğunluğa sahiptir. Bu nedenle, balonlarda ve uçan balonlarda kullanılır. Helyum balonları, havadan daha hafif oldukları için yükselir.
Helyum’un Kullanım Alanları
Helyum, birçok farklı alanda kullanılır. Başlıca kullanım alanları şunlardır:
- Kriojenik uygulamalar: Sıvı helyum, kriyojenik uygulamalarında kullanılır. Kriyojenik uygulamalar, çok düşük sıcaklıklarda çalışan uygulamalardır. Örneğin, sıvı helyum, MRI ve NMR gibi tıbbi görüntüleme cihazlarında kullanılır.
- Balonlarda ve uçan balonlarda: Helyum, balonlarda ve uçan balonlarda kullanılır. Helyum balonları, havadan daha hafif oldukları için yükselir.
- Dalgıçlıkta: Helyum, dalgıçlıkta kullanılır. Dalgıçlar, derinlere dalarken, suyun basıncı nedeniyle soludukları havadaki oksijenin miktarı azalır. Bu nedenle, dalgıçlar, helyum içeren karışımlar solumalıdır.
- Yüksek basınçlı gazlarda: Helyum, yüksek basınçlı gazlarda kullanılır. Helyum, inert bir gaz olduğu için, diğer gazlarla kolayca karışmaz. Bu nedenle, yüksek basınçlı gazlarda, diğer gazları saflaştırmak için kullanılır.
- Uzay araştırmalarında: Helyum, uzay araştırmalarında kullanılır. Helyum, uzay aracını soğutmak için kullanılır. Ayrıca, uzay aracında kullanılan havalandırma sistemlerinde kullanılır.
Helyum’un Geleceği
Helyum, geleceğin önemli bir gaz kaynağı olarak görülüyor. Helyum, birçok farklı alanda kullanılıyor ve bu kullanım alanları giderek artıyor. Bu nedenle, helium’a olan talep de artacak.
Helyum’un geleceğini şekillendirecek bazı faktörler şunlardır:
- Dünya nüfusunun artması: Dünya nüfusunun artması, helium talebini artıracaktır.
- Yeni teknolojik gelişmeler: Yeni teknolojik gelişmeler, helium kullanımının artmasına yol açacaktır. Örneğin, MRI ve NMR gibi tıbbi görüntüleme cihazlarının kullanımının artması, helium talebini artıracaktır.