Çiçek hastalığını kim buldu?
Çiçek hastalığı, her yaşta ve her cinste kişilerde görülen, irinli kabarcıklar dökerek yüzde izler bırakan, ateşli, ağır ve bulaşıcı bir hastalıktır. Variola da denir.
Çiçek hastalığının aşısını İngiliz cerrah Edward Jenner’ın bulduğu kabul edilir. Jenner, 1798 yılında yayınlanan “Çiçek Hastalığının Önlenmesi Üzerine Araştırma” adlı eserinde, inek çiçeği hastalığı geçiren kişilerin çiçek hastalığına yakalanma olasılığının daha düşük olduğunu gözlemlediğini açıklamıştır.
Jenner, bu gözleme dayanarak, inek çiçeği hastalığı geçiren kişilerin salgılarından elde edilen sıvıyı sağlıklı kişilere aşılayarak onları çiçek hastalığına karşı korumayı amaçlamıştır. Jenner’ın bu yöntemi, günümüzde de kullanılan çiçek aşısının temelini oluşturmuştur.
Çiçek hastalığının geçmişi
Çiçek hastalığı, insanlık tarihi boyunca en yaygın ve ölümcül hastalıklardan biri olmuştur. Hastalığın ilk belirtileri MÖ 1500’lere kadar uzanmaktadır. Mısır mumyalarında çiçek hastalığına dair bulgulara rastlanmıştır.
Çiçek hastalığı, tarih boyunca sık sık salgınlara neden olmuştur. 18. yüzyıl Avrupa’sında yılda 400.000 kişinin hastalıktan öldüğü ve tüm körlük vakalarının üçte birinin çiçek hastalığına bağlı olduğu tahmin edilmektedir.
Çiçek hastalığının aşısı
Edward Jenner’ın çiçek aşısını keşfetmesi, insanlığın sağlık tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Jenner’ın aşısı, çiçek hastalığının yayılmasını ve ölüm oranını önemli ölçüde azaltmıştır.
Jenner’ın aşısı, 18. yüzyılın sonlarında Avrupa’da yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. 19. yüzyılın ortalarında ise çiçek hastalığı, Avrupa’da büyük ölçüde kontrol altına alınmıştır.
Çiçek hastalığının eradikasyonu
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 1967 yılında çiçek hastalığını eradike etme kampanyası başlatmıştır. Bu kampanya kapsamında, çiçek hastalığının görüldüğü ülkelerde aşılama çalışmaları yoğunlaştırılmıştır.
WHO’nun çabaları sonucunda, çiçek hastalığı 1980 yılında resmen eradike edilmiştir. Bu, insanlığın tarihinde eradike edilen ilk hastalık olmuştur.
Çiçek hastalığının aşısının önemi
Çiçek hastalığının aşısı, insanlığın sağlık tarihinde önemli bir başarıdır. Bu aşı, milyonlarca insanın hayatını kurtarmıştır.
Çiçek hastalığının aşısı, günümüzde de önemli bir rol oynamaktadır. Aşı, çiçek hastalığının yeniden ortaya çıkması durumunda, hastalığın yayılmasını önlemek için kullanılabilecek tek etkili yöntemdir.
Çiçek hastalığının aşısının etkileri
Çiçek hastalığının aşısı, genellikle kolun üst kısmına iğne ile yapılır. Aşı, inek çiçeği hastalığı virüsünden elde edilen zayıflatılmış bir virüs içerir.
Aşı, genellikle 2 doz halinde uygulanır. İlk doz, aşılamadan 2-4 hafta sonra, ikinci doz ise ilk dozdan 4-8 hafta sonra uygulanır.
Aşı, genellikle güvenlidir. Ancak bazı kişilerde yan etkiler görülebilir. Yan etkiler genellikle hafiftir ve kısa sürede kendiliğinden geçer.
Aşılamanın ardından, genellikle 10-12 gün içinde bağışıklık gelişir. Bu bağışıklık, genellikle ömür boyu sürer.
Sonuç olarak
Çiçek hastalığı, insanlık tarihi boyunca en yaygın ve ölümcül hastalıklardan biri olmuştur. Edward Jenner’ın çiçek aşısını keşfetmesi, insanlığın sağlık tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Jenner’ın aşısı, çiçek hastalığının yayılmasını ve ölüm oranını önemli ölçüde azaltmıştır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün çabaları sonucunda, çiçek hastalığı 1980 yılında resmen eradike edilmiştir. Bu, insanlığın tarihinde eradike edilen ilk hastalık olmuştur.
Çiçek hastalığının aşısı, günümüzde de önemli bir rol oynamaktadır. Aşı, çiçek hastalığının yeniden ortaya çıkması durumunda, hastalığın yayılmasını önlemek için kullanılabilecek tek etkili yöntemdir.