Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı
Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı, Adalet Bakanlığı’na bağlı bir daire başkanlığıdır. 2017 yılında, Yargı Reformu Stratejisi kapsamında kurulan daire başkanlığı, ceza hukuku alanında alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak amacıyla görev yapmaktadır.
Daire Başkanlığının görev alanları şunlardır:
- Uzlaştırmanın etkin bir şekilde uygulanmasının sağlanması
- Önödeme ve kamu davasının açılmasının ertelenmesi gibi diğer alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının geliştirilmesi
- Alternatif uyuşmazlık çözüm yolları konusunda farkındalık ve bilgi düzeyinin artırılması
Uzlaştırma
Uzlaştırma, tarafların, uyuşmazlık konusunu, üçüncü bir kişinin (uzlaştırmacı) yardımıyla çözmesidir. Uzlaştırma, tarafların kendi iradeleriyle yaptıkları bir anlaşmadır ve mahkeme kararı niteliğinde değildir.
Uzlaştırma, ceza hukuku alanında, 2017 yılında yapılan değişikliklerle yaygınlaştırılmıştır. 2017 yılında yürürlüğe giren 7035 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile 125 suç uzlaştırma kapsamına alınmıştır. Bu kapsamda, tarafların karşılıklı anlaşması halinde, uzlaştırmacı eşliğinde bir görüşme yapılarak uyuşmazlık çözüme kavuşturulur.
Uzlaştırmanın sağladığı faydalar şunlardır:
- Uyuşmazlığın daha hızlı bir şekilde çözümlenmesini sağlar.
- Tarafların kendi aralarında anlaşma sağlamasını sağlar.
- Adalet sisteminin yükünü azaltır.
Önödeme
Önödeme, kamu davasının açılmasının ertelenmesi halinde, şüphelinin veya sanığın suçun karşılığı olan parayı ödeyerek dava açılmasını engellemesidir. Önödeme, 2017 yılında yapılan değişikliklerle, cezada alternatif bir çözüm yolu olarak kabul edilmiştir.
Önödemenin uygulanabilmesi için, şüpheli veya sanığın suçu ilk kez işlemiş olması, suçun uzlaştırma kapsamında olmaması ve suça ilişkin olarak kamu davası açılması halinde verilecek cezanın, üst sınırı 5 yıl hapis veya adli para cezası olması gerekmektedir.
Önödemenin sağladığı faydalar şunlardır:
- Uyuşmazlığın daha hızlı bir şekilde çözümlenmesini sağlar.
- Suçun topluma yansıyan zararının giderilmesine yardımcı olur.
- Adalet sisteminin yükünü azaltır.
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi, şüpheli veya sanığın suçu ilk kez işlemiş olması ve suça ilişkin olarak kamu davası açılması halinde verilecek cezanın, üst sınırı 5 yıl hapis veya adli para cezası olması halinde, şüpheli veya sanığın belirli bir süre denetim altına alınması ve bu süre içinde adli kontrol tedbirlerine uyması halinde, kamu davasının açılmasının ertelenmesidir.
Denetimli serbestlik tedbiri, şüpheli veya sanığın, suç işlemesini önlemek amacıyla, belirli süreler ve koşullar altında serbest bırakılmasıdır. Denetimli serbestlik tedbiri kapsamında, şüpheli veya sanığa, eğitim, mesleki rehabilitasyon, sağlık ve psikolojik tedavi gibi çeşitli hizmetler sağlanabilir.
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi, şüpheli veya sanığın suç işlemesini önlemek ve suçun topluma yansıyan zararını gidermek amacıyla uygulanan bir alternatif uyuşmazlık çözüm yoludur.
Alternatif Çözümler Daire Başkanlığının Çalışmaları
Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı, görev alanlarıyla ilgili çeşitli çalışmalar yürütmektedir. Bu çalışmalardan bazıları şunlardır:
- Uzlaştırmacı eğitimi ve sertifikasyon programı
- Uzlaştırmacı sicili
- Uzlaştırma sistemiyle ilgili farkındalık ve bilgi düzeyini artırmaya yönelik çalışmalar
Daire Başkanlığı, yürüttüğü çalışmalarla, alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının etkin bir şekilde uygulanmasını ve bu yolların toplum tarafından daha fazla bilinmesini amaçlamaktadır.
Alternatif Çözüm Yollarının Geleceği
Alternatif uyuşmazlık çözüm yolları, günümüzde giderek daha yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Bu yolların, geleneksel yargı sisteminin yükünü azaltması ve uyuşmazlıkların daha hızlı ve daha etkin bir şekilde çözümlenmesine katkı sağlaması beklenmektedir.
Türkiye’de de, Yargı Reformu Stratejisi kapsamında, alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının yaygınlaştırılması için çeşitli çalışmalar yürütülmektedir. Alternatif Çözümler Daire Başkanlığının yürüttüğü çalışmalar da, bu alandaki çalışmaların önemli bir parçasıdır.
Alternatif uyuşmazlık çözüm yollarının, gelecekte daha da yaygın bir şekilde kullanılacağı ve geleneksel yargı sisteminin önemli bir alternatifi haline geleceği öngörülmektedir.