Türk Hukukunda Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları
Giriş
Uyuşmazlıklar, insan ilişkilerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Uyuşmazlıklar, tarafların çıkarlarının çatışması sonucu ortaya çıkar ve taraflar arasında anlaşmazlığa yol açar. Uyuşmazlıklar, hukuki, ekonomik, sosyal veya kişisel nitelikte olabilir.
Uyuşmazlıkların çözümü için geleneksel olarak yargı yolu kullanılmaktadır. Yargı yolu, tarafsız bir mahkeme tarafından uyuşmazlığın çözümü için verilen bir karardır. Yargı yolu, uyuşmazlıkların hızlı ve kesin bir şekilde çözümlenmesini sağlar. Ancak, yargı yolu aynı zamanda maliyetli ve zaman alıcı olabilir.
Alternatif uyuşmazlık çözüm yolları (AUÇY), tarafların kendi aralarındaki uyuşmazlıkları, bir üçüncü kişinin yardımıyla çözmeleridir. AUÇY, yargı yoluna alternatif olarak sunulmaktadır. AUÇY, tarafların kontrolünü elinde tutmasına, anlaşmaya varma olasılığını artırmasına ve maliyetleri düşürmesine olanak tanır.
Türk Hukukunda AUÇY
Türk hukukunda AUÇY, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu Kanuna göre, arabuluculuk, tarafların, aralarındaki uyuşmazlığı, arabulucu yardımıyla çözmeleridir. Arabulucu, tarafsız ve bağımsız bir kişidir ve tarafların uyuşmazlığı çözmeleri için onlara yardımcı olur.
6325 sayılı Kanun, arabuluculuğu zorunlu hale getirdiği uyuşmazlık türlerini belirlemiştir. Bu uyuşmazlık türleri şunlardır:
- İş uyuşmazlıkları
- Tüketici uyuşmazlıkları
- Taşınmaz satış sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklar
- Seyahat acentaları ile tüketiciler arasında yapılan paket tur sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar
- Sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar
- Fikri ve sınai mülkiyet hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklar
- Rekabet hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklar
6325 sayılı Kanun, arabuluculuğun zorunlu olduğu uyuşmazlıklarda, tarafların arabuluculuk yoluyla uyuşmazlığı çözmeleri için önce arabulucuya başvurmaları gerekir. Taraflar, arabuluculuk sürecini sonlandırmak veya arabuluculuk yoluyla anlaşmaya varamamaları halinde, uyuşmazlığı yargı yoluna götürebilirler.
Türk hukukunda AUÇY’nin diğer biçimleri arasında uzlaşma, tahkim ve sulh sayılabilir.
Uzlaşma
Uzlaşma, tarafların, aralarındaki uyuşmazlığı kendi aralarında anlaşma yoluyla çözmeleridir. Uzlaşma, tarafların kendi çıkarlarını göz önünde bulundurarak kendileri için en uygun çözümü bulmaları anlamına gelir.
Uzlaşma, Türk hukukunda Medeni Kanun ve Borçlar Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu Kanunlara göre, taraflar, aralarındaki uyuşmazlığı her zaman uzlaşma yoluyla çözebilirler.
Tahkim
Tahkim, tarafların, aralarındaki uyuşmazlığı, tarafsız bir hakem veya hakem kurulu tarafından çözmeleridir. Tahkim, tarafların kendi belirleyecekleri hakem veya hakem kurulu tarafından yürütülür.
Tahkim, Türk hukukunda Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu Kanuna göre, taraflar, aralarındaki uyuşmazlığı tahkim yoluyla çözmek için bir tahkim sözleşmesi yapabilirler.
Sulh
Sulh, tarafların, aralarındaki uyuşmazlığı, tarafsız bir kişinin yardımıyla çözmeleridir. Sulh, tahkimden farklı olarak, tarafsız bir kişinin yardımıyla yürütülür.
Sulh, Türk hukukunda Medeni Kanun ve Borçlar Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu Kanunlara göre, taraflar, aralarındaki uyuşmazlığı her zaman sulh yoluyla çözebilirler.
AUÇY’nin Avantajları
AUÇY’nin yargı yoluna göre bir dizi avantajı vardır. Bu avantajlar şunlardır:
- Tarafların kontrolünü elinde tutması: AUÇY’de taraflar, kendi çıkarlarını göz önünde bulundurarak kendileri için en uygun çözümü bulabilirler.
- Anlaşmaya varma olasılığını artırması: AUÇY, tarafların kendi aralarında uzlaşmaya varmalarını teşvik eder.
- Maliyetleri düşürmesi: AUÇY, yargı yoluna göre daha az maliyetlidir.
- Daha hızlı çözüm: AUÇY, yargı yoluna göre daha hızlı bir şekilde sonuçlanır.
AUÇY’nin Dezavantajları
AUÇY’nin yargı yoluna göre bir dizi dez