10. Sınıf Tarih Özeti
1. Ünite: Yerleşme ve Devletleşme Sürecinde Selçuklu Türkiyesi
Giriş
- sınıf tarih dersi, 9. sınıfta anlatılan Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşundan önceki dönemi kapsamaktadır. Bu dönemde, Anadolu’ya Türk göçleri devam etmiş ve bu göçler sonucunda Anadolu’da birçok Türk beyliği kurulmuştur. Bu beylikler içinde en güçlüsü olan Türkiye Selçukluları, Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında önemli rol oynamıştır.
1.1. Türklerin Anadolu’ya Göçleri
Türklerin Anadolu’ya göçleri, 7. yüzyıldan itibaren başlamıştır. Bu göçlerin başlıca nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
- Çin baskısı
- İran’daki siyasi karışıklıklar
- İslam dininin yayılması
Türklerin Anadolu’ya yaptıkları göçler, farklı dönemlerde ve farklı yollardan gerçekleşmiştir. İlk göçler, Orta Asya’dan batıya doğru yapılan büyük göçlerin bir parçası olarak gerçekleşmiştir. Bu göçler sonucunda, Anadolu’nun doğu ve güneydoğu bölgelerine Türkler yerleşmiştir.
- yüzyılda, Selçukluların Orta Asya’da güçlenmesiyle birlikte Anadolu’ya olan göçler artmıştır. Bu göçler sonucunda, Anadolu’nun büyük bir bölümü Türklerle dolmuştur.
1.2. Türkiye Selçuklu Devleti’nin Kuruluşu
Türkiye Selçuklu Devleti, 1040 yılında Dandanakan Savaşı’nda Gazneliler’i yenmesiyle kurulmuştur. Bu savaşta Selçukluların komutanı olan Tuğrul Bey, Anadolu’nun kapılarını Türklere açmıştır.
Tuğrul Bey’in ölümünden sonra yerine geçen Alparslan, Anadolu’nun fethine hız vermiştir. Alparslan, Malazgirt Savaşı’nda Bizans’ı yenerek Anadolu’nun Türklere açılmasını sağlamıştır.
1.3. Türkiye Selçuklu Devleti’nin Yönetimi
Türkiye Selçuklu Devleti, merkezi bir yönetime sahipti. Devletin başında sultan bulunurdu. Sultan, devlet işlerini vezir ve divan ile birlikte yürütürdü.
Devletin toprakları, eyaletlere ve bu eyaletlere bağlı olan sancak ve kazalara ayrılmıştı. Eyaletlerin başında valiler, sancak ve kazaların başında ise sancakbeyleri bulunurdu.
1.4. Türkiye Selçuklu Devleti’nin Ekonomisi
Türkiye Selçuklu Devleti’nin ekonomisi, tarım ve ticarete dayanıyordu. Tarım, devletin en önemli gelir kaynağıydı. Anadolu’da buğday, arpa, üzüm, pamuk gibi ürünler yetiştirilirdi.
Ticaret, devletin ikinci önemli gelir kaynağıydı. Anadolu, Orta Asya, Avrupa ve Ortadoğu arasında önemli bir ticaret yolu üzerinde bulunuyordu.
1.5. Türkiye Selçuklu Devleti’nin Kültürü
Türkiye Selçuklu Devleti, önemli bir kültür merkeziydi. Bu dönemde, Anadolu’da mimari, edebiyat, bilim ve sanat alanlarında önemli gelişmeler yaşandı.
Türkiye Selçukluları, Anadolu’da cami, medrese, kervansaray, köprü ve hamam gibi birçok önemli eser inşa ettiler. Bu eserler, Anadolu Selçuklu mimarisinin en güzel örneklerini oluşturur.
Anadolu Selçukluları döneminde, edebiyat alanında da önemli gelişmeler yaşandı. Bu dönemde, divan edebiyatı, halk edebiyatı ve tasavvuf edebiyatı gibi farklı edebiyat türleri gelişti.
Türkiye Selçukluları döneminde, bilim ve sanat alanlarında da önemli gelişmeler yaşandı. Bu dönemde, astronomi, matematik, tıp, felsefe ve din bilimleri gibi alanlarda önemli çalışmalar yapıldı.
1.6. Türkiye Selçuklu Devleti’nin Özellikleri
Türkiye Selçuklu Devleti, Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında önemli rol oynamıştır. Bu devlet, Anadolu’da güçlü bir Türk devleti kurarak Anadolu’nun Türklere ait olduğunu göstermiştir.
Türkiye Selçuklu Devleti, merkezi bir yönetime sahipti. Devletin toprakları, eyaletlere ve bu eyaletlere bağlı olan sancak ve kazalara ayrılmıştı.
Devletin ekonomisi, tarım ve ticarete dayanıyordu. Tarım, devletin en önemli gelir kaynağıydı. Anadolu’da buğday, arpa, üzüm, pamuk gibi ürünler yetiştirilirdi.
Ticaret, devletin ikinci önemli gelir kaynağıydı