Cezmi, Namık Kemal tarafından 1880 yılında yazılan ve Türk edebiyatının ilk tarihi romanı olarak kabul edilen eserdir. Roman, II. Selim döneminde İranlılarla yapılan savaşta yer alan vatansever asker Cezmi’nin başından geçenleri anlatmaktadır.
Roman, İstanbul’da başlar. Cezmi, genç ve cesur bir Osmanlı askeridir. Vatan sevgisi ve kahramanlık duyguları ile doludur. İranlılarla yapılan savaşa gönüllü olarak katılmak ister. Ancak babası, Cezmi’nin savaşa gitmesine karşı çıkar.
Cezmi, babasına rağmen savaşa gider. Savaş esnasında Kırım şehzadesi Adil Giray ile tanışır ve dost olur. Adil Giray, yakışıklı ve zeki bir gençtir. Cezmi, Adil Giray’a hayran olur.
Adil Giray, bir baskında yakalanır ve esir düşer. Cezmi, Adil Giray’ı kurtarmak için çabalar. Ancak Adil Giray, İran şahı tarafından esir tutulur.
Şahın karısı Şehriyar, Adil Giray’ı görür görmez ona âşık olur. Şehriyar, Adil Giray’ı kendi sarayına alır ve onunla evlenmek ister. Adil Giray, Şehriyar’ın aşkına karşılık vermez. Ancak Şehriyar, Adil Giray’ı serbest bırakmaz.
Cezmi, Adil Giray’ı kurtarmak için İran’a gider. Cezmi, Adil Giray’ı kurtarmak için birçok tehlikeyi göze alır. Sonunda, Adil Giray’ı Şehriyar’ın elinden kurtarmayı başarır.
Cezmi ve Adil Giray, İstanbul’a dönerler. Ancak Cezmi, Adil Giray’ın Şehriyar’a âşık olduğunu öğrenir. Cezmi, Adil Giray’ın aşkını kabul eder ve onu Şehriyar ile evlendirir.
Cezmi, Adil Giray’ı evlendirdikten sonra kendi yoluna gider. Cezmi, bir süre sonra Kırım’a gider. Kırım’da, Kırım hanı tarafından vezir yapılır. Cezmi, Kırım’da vatanseverlik ve kahramanlık duygularıyla dolu bir yaşam sürer.
Romanın Temaları
Cezmi, Türk edebiyatının ilk tarihi romanı olması nedeniyle birçok açıdan önemlidir. Roman, Türk edebiyatında tarihî roman türünün gelişimine öncülük etmiştir. Ayrıca, romanda işlenen temalar da Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir.
Cezmi romanında işlenen başlıca temalar şunlardır:
- Vatanseverlik: Cezmi, vatan sevgisi ve kahramanlık duyguları ile dolu bir karakterdir. Romanın temel teması, vatanseverlik duygusudur.
- Aşk: Cezmi, Adil Giray’a ve Şehriyar’a âşık olan bir karakterdir. Romanda, aşkın farklı boyutları ele alınmıştır.
- İhanet: Şehriyar, Adil Giray’a âşık olduğu için onu İran şahından kaçırır. Bu durum, ihanetin bir örneği olarak değerlendirilebilir.
- Düşmanlık: İranlılarla yapılan savaş, romanın temel çatışmasını oluşturur. Romanda, İranlılarla olan düşmanlık duygusu yoğun bir şekilde hissedilir.
Romanın Değerlendirmesi
Cezmi, Türk edebiyatının ilk tarihi romanı olması nedeniyle önemli bir yere sahiptir. Roman, Türk edebiyatında tarihî roman türünün gelişimine öncülük etmiştir. Ayrıca, romanda işlenen temalar da Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir.
Romanın birtakım eksiklikleri de vardır. Örneğin, romanın bazı bölümleri gereksiz yere uzamış ve sıkıcı olmuştur. Ayrıca, romanda yer alan bazı karakterler, gerçekçi bir şekilde oluşturulamamıştır.
Buna rağmen, Cezmi, Türk edebiyatının önemli bir eseridir. Roman, Türk edebiyatında tarihî roman türünün gelişimine önemli katkılar sağlamıştır.
Sonuç
Cezmi, Türk edebiyatının ilk tarihi romanı olma özelliğini taşıyan önemli bir eserdir. Romanda işlenen temalar, Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Roman, Türk edebiyatında tarihî roman türünün gelişimine öncülük etmiştir.