Otomatik Portakal, Anthony Burgess’in 1962 yılında yayımlanan distopik bilimkurgu romanıdır. Roman, şiddete meyilli bir genç olan Alex’in, topluma kazandırılma çabalarını konu alır.
Roman, Alex’in ağzından birinci tekil şahısta anlatılır. Alex, 15 yaşında, şiddete ve müziğe düşkün bir gençtir. Kendini “ultraviol” olarak tanımlayan Alex, çetesiyle birlikte hırsızlık, gasp, tecavüz ve şiddet gibi suçları işlemekten çekinmez.
Bir gece Alex ve çetesi, bir yazarın evine girerler. Yazarın karısına tecavüz ederler ve yazarın kendini savunması sonucu onu öldürürler. Polis, Alex ve çetesini yakalar ve mahkemede yargılar. Alex, işlediği suçlardan dolayı 14 yıl hapis cezasına çarptırılır.
Hapishanede Alex, Ludovico Tedavisi adı verilen bir deney programına katılır. Bu programda Alex’e, şiddet içeren görüntüler ve sesler gösterilerek, şiddete karşı bir tiksinti aşılanmaya çalışılır. Tedavi başarılı olur ve Alex, şiddete karşı tiksinti duymaya başlar.
Hapisten çıktıktan sonra Alex, topluma kazandırılmaya çalışılır. Ancak Alex, topluma uyum sağlamakta zorlanır. Artık şiddete karşı tiksinti duymasına rağmen, şiddet içeren görüntüler ve sesler gördüğünde bu tiksintisi ortadan kalkar.
Bir gün Alex, eski çetesi tarafından saldırıya uğrar. Alex, kendini savunmak için şiddete başvurmak zorunda kalır. Bu olay, Alex’in topluma kazandırılma çabalarının başarısız olduğunu gösterir.
Romanın Temaları
Otomatik Portakal, şiddet, ahlaki tercihler, özgür irade ve toplumsal kontrol gibi temaları ele alır.
Şiddet, romanın en önemli temalarından biridir. Alex, şiddete meyilli bir gençtir. Şiddet, onun için bir zevk ve bir araçtır. Alex, şiddeti kullanarak topluma karşı bir güç gösterisi yapar.
Ahlaki tercihler, romanın bir diğer önemli temasıdır. Alex, şiddete meyilli bir gençtir, ancak Ludovico Tedavisi ile şiddete karşı tiksinti duymaya başlar. Bu durum, Alex’in ahlaki tercihlerinin değişebileceğini gösterir.
Özgür irade, romanın tartıştığı bir başka temadır. Alex, Ludovico Tedavisi ile şiddete karşı tiksinti duymaya başlar. Bu durum, Alex’in özgür iradesinin elinden alındığını gösterir.
Toplumsal kontrol, romanın ele aldığı bir diğer temadır. Ludovico Tedavisi, toplumu kontrol altına almak için kullanılan bir araçtır. Bu tedavi, şiddete meyilli insanları şiddetten caydırma amacını taşır.
Romanın Eleştirisi
Otomatik Portakal, yayımlandığı dönemde büyük tartışmalara yol açtı. Romanın şiddeti teşvik ettiği ve ahlaki değerlere aykırı olduğu iddia edildi. Ancak roman, eleştirmenler tarafından da büyük beğeni topladı. Romanın, şiddet, ahlaki tercihler ve özgür irade gibi önemli temaları derinlemesine ele aldığı vurgulandı.
Romanın Film Adaptasyonu
Otomatik Portakal, 1971 yılında Stanley Kubrick tarafından sinemaya uyarlandı. Film, romanın yayınlanmasından sadece bir yıl sonra gösterime girdi. Film, şiddet sahneleri nedeniyle birçok ülkede yasaklandı. Ancak film, eleştirmenler tarafından büyük beğeni topladı. Filmin, distopik bilimkurgu türünün en önemli klasiklerinden biri olduğu kabul edilmektedir.
Sonuç
Otomatik Portakal, şiddet, ahlaki tercihler, özgür irade ve toplumsal kontrol gibi önemli temaları ele alan, tartışmalara yol açan ve eleştirmenler tarafından beğenilen bir romandır. Roman, distopik bilimkurgu türünün en önemli klasiklerinden biridir.
Romanın İlginç Bilgileri
- Romanın orijinal adı, “A Clockwork Orange”dır. Bu kelimenin anlamı, “saat gibi işleyen portakal”dır.
- Romanda Alex, “ultraviol” olarak tanımlanır. Bu kelime, “ultraviolent” yani “ultraşiddetli” kelimesinden türetilmiştir.
- Romanda Alex’in çetesinde Dim, Georgie ve Pete adında üç arkadaş vardır.
- Romanda Alex, Ludovico Tedavisi ile şiddete karşı tiksinti duymaya başlar. Bu tedavi, Alex’in gözbebeklerine, şiddet içeren görüntüler ve sesler gösterilerek uygulanır.
- Romanın film uyarlamasında, Alex rolünü Malcolm McDowell canlandırmıştır.
**Sonuç olarak, Otomatik Portakal