11. Sınıf Felsefe 1. Ünite: İlkçağ Felsefesi
Giriş
Felsefe, evrenin ve insanın anlamını, gerçekliğini ve değerini araştıran bir disiplindir. İlkçağ felsefesi, MÖ 6. yüzyıldan MS 2. yüzyıla kadar uzanan dönemdeki felsefi düşünceyi kapsar. Bu dönemde, Yunan ve Roma medeniyetlerinde ortaya çıkan felsefe, Batı felsefesinin temellerini oluşturmuştur.
İlkçağ Felsefesinin Temel Özellikleri
İlkçağ felsefesi, aşağıdaki temel özelliklere sahiptir:
- Doğa felsefesi ağırlıklıdır. İlkçağ filozofları, evrenin ve varlığın temelini araştırmışlardır.
- Düşünce ve akıl ön plana çıkmıştır. İlkçağ filozofları, evreni ve varlığı akıl yoluyla anlamaya çalışmışlardır.
- Sokrates’in etkisiyle ahlak felsefesi gelişmiştir. Sokrates, ahlakın temellerini akıl yoluyla araştırmıştır.
- Platon ve Aristoteles’in etkisiyle metafizik ve siyaset felsefesi gelişmiştir. Platon ve Aristoteles, evrenin ve varlığın temellerini, ahlakın temellerini ve ideal devleti araştırmışlardır.
İlkçağ Felsefesinin Temel Akımları
İlkçağ felsefesi, aşağıdaki temel akımlara ayrılabilir:
- Doğa felsefesi
- Sofizm
- Sokrates
- Platon
- Aristoteles
Doğa Felsefesi
MÖ 6. yüzyılda Milet Okulu ile başlayan doğa felsefesi, evrenin ve varlığın temelini araştıran bir akımdır. Bu akımın temsilcileri, evrenin bir veya birden fazla temel unsurdan oluştuğunu savunmuşlardır.
Milet Okulu’nun kurucusu Thales, evrenin temel unsurunun su olduğunu savunmuştur. Anaksimandros, evrenin temel unsurunun sınırsız ve bölünmez bir şey olduğunu savunmuştur. Anaksimenes, evrenin temel unsurunun hava olduğunu savunmuştur.
Doğa felsefesinin diğer önemli temsilcileri arasında Pythagoras, Empedokles, Anaksagoras ve Demokritos sayılabilir.
Sofizm
MÖ 5. yüzyılda ortaya çıkan sofizm, bilgi, hakikat ve etik gibi konuları araştıran bir akımdır. Sofistler, bilginin göreceli olduğunu, hakikatin tek olmadığını ve ahlakın da toplumdan topluma değişebileceğini savunmuşlardır.
Sofizmin en önemli temsilcileri arasında Protagoras, Gorgias ve Hippias sayılabilir.
Sokrates
MÖ 5. yüzyılda yaşamış olan Sokrates, ahlak felsefesi alanında önemli bir yere sahiptir. Sokrates, ahlakın temellerini akıl yoluyla araştırmıştır. Sokrates’e göre, ahlaklı olmak, doğru olanı bilmektir.
Sokrates, “Kendini bil” sözüyle, insanın kendi aklını kullanarak doğruyu ve yanlışı ayırt edebileceğini vurgulamıştır. Sokrates, “Sorgulamayı bırakan çürümeye başlar” sözüyle, insanın sürekli sorgulama ve öğrenme halinde olması gerektiğini vurgulamıştır.
Platon
MÖ 4. yüzyılda yaşamış olan Platon, felsefe tarihinin en önemli filozoflarından biridir. Platon, metafizik, siyaset felsefesi ve ahlak felsefesi alanlarında önemli çalışmalar yapmıştır.
Platon’a göre, gerçek dünya, duyularımızla algıladığımız dünyanın ötesinde bir dünyadadır. Bu gerçek dünya, idealar dünyası olarak adlandırılır. Platon, idealar dünyasının mükemmel ve değişmez olduğunu, duyularımızla algıladığımız dünyanın ise kusurlu ve değişken olduğunu savunmuştur.
Platon, ideal devleti de araştırmıştır. Platon’a göre, ideal devlette, insanlar yeteneklerine göre görevlendirilmelidir. Platon, ideal devlette, özgürlük ve eşitliğe de yer verilmelidir.
Aristoteles
MÖ 4. yüzyılda yaşamış olan Aristoteles, Platon’un öğrencisidir. Aristoteles, felsefe, bilim ve mantık alanlarında önemli çalışmalar yapmıştır.
Aristoteles’e göre, gerçek dünya, duyularımızla algıladığımız dünyadır. Aristoteles, Platon’un idealar dünyasını kabul etmemiştir. Aristoteles, gerçek dünyanın sürekli değiştiğini ve geliştiğini savunmuştur.
Aristoteles, ahlak felsefesi alanında da önemli çalışmalar yapmıştır. Aristoteles’e göre, ahlakın temeli