Gün Olur Asra Bedel, Cengiz Aytmatov’un 1980 yılında yayımlanan bir romanıdır. Roman, 20. yüzyılın başlarında Kırgızistan’da yaşayan Yedigey adlı bir adamın etrafında gelişen olayları anlatır. Yedigey, bir aktarma istasyonunda çalışan yaşlı bir adamdır. Cephede yaralandığı için beyni dönem dönem sarsıntı geçirir ve onu rahatsız eder. Dinini, soyunu, geleneklerini unutmayan ender kişilerdendir.
Roman, Yedigey’in yakın arkadaşı olan Kazangap’ın ölümüyle başlar. Kazangap’ın cenaze töreni için Yedigey’in şehirde yaşayan kızı ve oğlu da köye gelir. Cenaze töreni sırasında Yedigey, geçmişini gözden geçirir ve o gün onun için asra bedel olur.
Yedigey, geçmişte Nayman Ana adlı bir kadının oğlunu mankurt olmaktan kurtarma çabasını hatırlar. Nayman Ana, oğlunu mankurt yapanların elinde kurtarmak için her şeyi yapmaya hazırdır. Ancak, oğlunu kurtarmak için yaptığı çabalar sonuçsuz kalır ve oğlu mankurt olarak kalır.
Yedigey, Kazangap’ın cenaze töreni sırasında Nayman Ana’nın oğlunun kaderini düşünür. Kendi oğlunun da mankurtlaşma tehlikesiyle karşı karşıya olabileceğini fark eder. Bu nedenle, oğlunu kendi gelenek ve göreneklerine bağlı kalmasını sağlamaya karar verir.
Romanın Konusu
- Gün Olur Asra Bedel, gelenekleri korumaya çalışan insanları ve mankurtlaşma tehlikesini anlatan bir romandır.
- Roman, Sovyet döneminde yaşanan sosyal ve kültürel sorunların bir eleştirisi olarak da okunabilir.
- Roman, geçmişin efsaneleriyle geleceğin bilimkurgusunu harmanlayan bir teknikle yazılmıştır.
Romanın Ana Karakterleri
- Yedigey: Romanın başkahramanıdır. Kırgız bir köylüdür. Geleneklerini korumaya çalışan dürüst ve cesur bir adamdır.
- Kazangap: Yedigey’in yakın arkadaşıdır. Kırgız bir savaşçıdır. Dürüst ve mert bir adamdır.
- Nayman Ana: Kazangap’ın annesidir. Oğlunu mankurt olmaktan kurtarmak için her şeyi yapmaya hazır bir kadındır.
Romanın Ana Temaları
- Gelenek ve modernleşme: Roman, gelenek ve modernleşme arasındaki çatışmayı ele alır. Yedigey, geleneklerini korumaya çalışan bir karakterdir. Oğlu ise modernleşmenin etkisiyle geleneklerinden uzaklaşmaktadır.
- Mankurtlaşma: Roman, mankurtlaşma tehlikesini de anlatır. Mankurt, kendini, ailesini, dilini, dinini, geleneğini unutmuş kişidir. Romanda, mankurtlaşma, geleneklerin unutulması ve modernleşmenin etkisiyle insanların kimliklerini kaybetmesi olarak yorumlanabilir.
- Aşk: Romanda aşk da önemli bir temadır. Nayman Ana, oğlunu mankurt olmaktan kurtarmak için aşkını da kullanır. Ancak, çabaları sonuçsuz kalır.
Romanın Önemli Olayları
- Roman, Yedigey’in yakın arkadaşı olan Kazangap’ın ölümüyle başlar.
- Yedigey, Kazangap’ın cenaze töreni sırasında geçmişini gözden geçirir.
- Yedigey, Nayman Ana adlı bir kadının oğlunu mankurt olmaktan kurtarma çabasını hatırlar.
- Yedigey, Kazangap’ın cenaze töreni sırasında kendi oğlunun da mankurtlaşma tehlikesiyle karşı karşıya olabileceğini fark eder.
- Yedigey, oğlunu kendi gelenek ve göreneklerine bağlı kalmasını sağlamaya karar verir.
Romanın Sonu
Roman, Yedigey’in oğluyla birlikte bir yolculuğa çıkmasıyla sona erer. Yedigey, oğlunu kendi gelenek ve görenekleriyle tanıştırmaya çalışır. Bu yolculuk sırasında Yedigey, oğluyla arasında bir bağ kurar ve oğlunun mankurtlaşmasını engellemeye çalışır.
Romanın Değerlendirmesi
Gün Olur Asra Bedel, Cengiz Aytmatov’un en önemli romanlarından biridir. Roman, gelenekler, modernleşme, mankurtlaşma ve aşk gibi önemli temaları ele alır. Roman, güçlü karakterleri, etkileyici anlatımı ve düşündürücü temalarıyla okuyucuları etkilemeyi başarıyor.