11. Sınıf Felsefe 1. Ünite: İlkçağ Felsefesi
1.1. İlkçağ Felsefesi
Felsefe, insanlığın varoluşundan beri var olan, dünyanın ve varlığın anlamını, amacını ve temellerini araştıran bir disiplindir. İlkçağ felsefesi, felsefe tarihinin başlangıcını oluşturan ve MÖ 6. yüzyıldan MS 5. yüzyıla kadar uzanan dönemi kapsar. Bu dönemde, felsefe, Yunan ve Roma medeniyetleri tarafından geliştirilmiştir.
1.2. İlkçağ Felsefesinin Temel Özellikleri
İlkçağ felsefesi, aşağıdaki temel özelliklere sahiptir:
- Doğa felsefesi ağırlıklıdır. İlkçağ filozofları, dünyanın ve evrenin oluşumu, yapısı ve işleyişi gibi konular üzerinde yoğunlaşmışlardır.
- Akıl ön plana çıkmıştır. İlkçağ filozofları, dünyayı ve varlığı anlamak için aklın kullanılmasını savunmuşlardır.
- Düşünce özgürlüğü esastır. İlkçağ filozofları, düşüncelerini özgürce ifade etmek için çaba göstermişlerdir.
1.3. İlkçağ Felsefesinin Temel Akımları
İlkçağ felsefesi, aşağıdaki temel akımlara ayrılır:
- Doğa felsefesi
- Sofistlik
- Sokrates
- Platon
- Aristoteles
1.4. Doğa Felsefesi
Doğa felsefesi, ilkçağ felsefesinin temelini oluşturan bir akımdır. Bu akımın temsilcileri, dünyanın ve evrenin oluşumu, yapısı ve işleyişi gibi konular üzerinde yoğunlaşmışlardır.
Doğa felsefesinin başlıca temsilcileri şunlardır:
- Thales (MÖ 624-546): Thales, ilkçağ felsefesinin kurucusu olarak kabul edilir. Thales’e göre, dünyanın temel maddesi sudur.
- Anaksimenes (MÖ 585-525): Anaksimenes’e göre, dünyanın temel maddesi havadır.
- Anaksimandros (MÖ 610-546): Anaksimandros’a göre, dünyanın temel maddesi apeirondur. Apeiron, sınırsız, sonsuz ve değişmez olan bir varlıktır.
- Heraklitos (MÖ 544-483): Herakleitos’a göre, her şey sürekli değişmektedir. Bu değişime “logos” adı verilir.
- Parmenides (MÖ 540-470): Parmenides’e göre, varlık tektir ve değişmezdir.
- Zenon (MÖ 490-430): Zeno, Parmenides’in görüşlerini desteklemek için çeşitli paradokslar geliştirmiştir.
1.5. Sofistlik
Sofistlik, MÖ 5. yüzyılda ortaya çıkan bir akımdır. Sofistler, bilginin temeli, doğruluk ve yanlışlık gibi konular üzerinde tartışmalar yapmışlardır.
Sofistliğin başlıca temsilcileri şunlardır:
- Protagoras (MÖ 483-411): Protagoras, “insan her şeyin ölçüsüdür” görüşünü savunmuştur.
- Gorgias (MÖ 483-375): Gorgias, “hiçbir şey yoktur, olsa bile bilinemez, bilinse bile anlatılamaz” görüşünü savunmuştur.
- Hippias (MÖ 450-390): Hippias, çeşitli konularda bilgi sahibi olan ve bu bilgileri karşılığında ücret talep eden bir sofisttir.
1.6. Sokrates
Sokrates, MÖ 5. yüzyılda yaşamış bir filozoftur. Sokrates, bilgiyi ahlakla ilişkilendirerek, ahlaki bir yaşam sürmenin ancak doğru bilgiye sahip olmakla mümkün olabileceğini savunmuştur.
Sokrates’in başlıca görüşleri şunlardır:
- Bilgi erdemdir.
- Hiçbir şey bilmediğimizi bildiğimizde, bilmeyi öğrenebiliriz.
- İyi insan, erdemli insandır.
- İyi bir toplum, erdemli insanların yaşadığı toplumdur.
Sokrates, MÖ 399 yılında, Atina’da demokrasi karşıtı olduğu gerekçesiyle ölüme mahkum edilmiştir.
1.7. Platon
Platon