Bir Adam Yaratmak, Necip Fazıl Kısakürek’in 1937 yılında yazdığı üç perdelik bir tiyatro oyunudur. Eser, bir tiyatro yazarının geçirdiği büyük ruh çilesini anlatır. Ölüm korkusu, sanatın çilesi, kader, cinnet konularına değinir. Konusu “meçhul bir tarihte, İstanbul’da” geçen oyunun karanlık, boğucu bir atmosferi vardır.
Oyun, Hüsrev adlı bir tiyatro yazarının yalısında geçer. Hüsrev, yeni yazdığı “Ölüm Korkusu” adlı piyesini arkadaşlarına okumaya davet eder. Piyeste, bir adamın annesini kaza kurşunuyla öldürmesi ve ardından intihar etmesi anlatılır.
Oyun başlar başlamaz, Hüsrev’in ruh halinin karanlık ve huzursuz olduğu görülür. Babasının intiharını bir türlü atlatamamış ve ölüm korkusuyla boğuşmaktadır. Piyesini okumaya başlarken, annesini kaza kurşunuyla öldüren adamın kendisi olduğunu ima eder.
Piyesin okunması sırasında, Hüsrev’in arkadaşları onun ruh halinin giderek kötüleştiğini fark eder. Piyesin sonunda, adamın annesini öldürdüğünü itiraf etmesi üzerine, Hüsrev çığlık atarak sahneden çıkar.
Hüsrev’in arkadaşları, onu sakinleştirmeye çalışır. Ancak Hüsrev, onları iterek uzaklaştırır. Kendisini bir incir ağacına asmaya çalışır. Arkadaşları onu kurtarır ve eve getirirler.
Hüsrev’in annesi, oğlunun durumunu öğrenince çok üzülür. Onu doktora götürür. Doktor, Hüsrev’in cinnet geçirdiğini ve tedavi görmesi gerektiğini söyler.
Hüsrev, bir süre hastanede tedavi görür. Ancak iyileşemez. Sonunda, babasının intihar ettiği incir ağacına kendisini asar.
Oyun, Hüsrev’in ölümüyle sona erer. Ancak onun öyküsü, ölüm, sanat, kader ve cinnet gibi konuların sorgulamasını yapmaya devam eder.
Oyunun Ana Temaları
- Ölüm Korkusu: Oyunun temel teması, ölüm korkusudur. Hüsrev, babasının intiharını bir türlü atlatamamış ve ölüm korkusuyla boğuşmaktadır. Piyesinde de, ölüm korkusunu işlemektedir.
- Sanatın Çilesi: Oyun, sanatın çilesini de konu edinir. Hüsrev, bir tiyatro yazarıdır. Ancak yazdığı oyunlar beğenilmemektedir. Bu durum, onun ruh halini daha da kötüleştirmektedir.
- Kader: Oyunda, kader konusuna da değinilmektedir. Hüsrev’in babasının intihar etmesi, onun ruh halini derinden etkilemiştir. Hüsrev, babasının kaderine mahkum olduğunu düşünmektedir.
- Cinnet: Oyunun sonunda, Hüsrev cinnet geçirir ve kendini asar. Bu durum, ölümün ve cinnetin kaçınılmazlığı temasını da desteklemektedir.
Oyunun Eleştirel Değerlendirmesi
Bir Adam Yaratmak, Türk edebiyatının en önemli tiyatro oyunlarından biridir. Oyun, güçlü bir dramatik yapıya ve etkileyici bir anlatıma sahiptir. Necip Fazıl Kısakürek, oyunda, ölüm, sanat, kader ve cinnet gibi önemli temaları işlemiştir. Oyun, bu temalar üzerinden insanoğlunun varoluşsal sorunlarını sorgulamaktadır.
Oyun, eleştirmenler tarafından olumlu karşılanmıştır. Oyunun, Türk tiyatrosunda bir dönüm noktası olduğu ve Necip Fazıl Kısakürek’in sanatında bir olgunlaşmanın işareti olduğu belirtilmiştir.
Oyun, 1937 yılında ilk kez sahnelenmiştir. O günden bu yana, defalarca sahnelenmiştir. Ayrıca, filme de çekilmiştir.
Oyunun Bazı Replikleri
- “Ölüm korkusu, korkuların en korkunçudur.”
- “Sanat, insanın kendi kendini öldürmesidir.”
- “Kader, bir çarkın dönmesi gibidir. Kimse onu durduramaz.”
- “Cinnet, ölümün bir öncüsüdür.”
Oyunun Etkisi
Bir Adam Yaratmak, Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biridir. Oyun, Türk tiyatrosuna önemli katkılarda bulunmuştur. Oyun, aynı zamanda, Necip Fazıl Kısakürek’in sanatında bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir.