10. Sınıf Edebiyat Konu Özeti
1. Ünite: Giriş
- sınıf edebiyat dersinin ilk ünitesi olan “Giriş”ün konuları şunlardır:
- Edebiyat ve türleri
- Edebiyat tarihi ve dönemleri
- Türk dilinin tarihi gelişimi
- Türk edebiyatında dil ve üslup
Edebiyat ve Türleri
Edebiyat, bir milletin ruhunu, kültürünü, tarihini, geleneklerini ve inançlarını yansıtan bir sanattır. Edebiyat, sözlü ve yazılı olarak ortaya çıkabilir. Sözlü edebiyat, halk arasında sözlü olarak anlatılan ve kuşaktan kuşağa aktarılan edebiyat türüdür. Yazılı edebiyat ise, yazı yoluyla ortaya çıkan edebiyat türüdür.
Edebiyat, çeşitli türlerden oluşur. Bu türlerden bazıları şunlardır:
- Nazım: Şiir, mesnevi, kaside, gazel, terkibibent, rubai, şarkı, koşma, mani, türkü, semai, varsağı, devriye, şarkı gibi türleri içerir.
- Nesir: Hikaye, roman, anı, deneme, makale, inceleme, eleştiri, fıkra, fabl, masal, efsane, destan gibi türleri içerir.
Edebiyat Tarihi ve Dönemleri
Türk edebiyatı, Türklerin İslamiyet’i kabul etmeden önceki dönemlerden itibaren günümüze kadar gelen bir edebiyattır. Türk edebiyatı, dönemlere ayrılarak incelenir. Bu dönemler şunlardır:
- Divan edebiyatı: İslamiyet’in kabulünden sonra gelişen ve 19. yüzyıla kadar devam eden edebiyat dönemidir.
- Halk edebiyatı: Halkın içinden yetişen şair ve yazarların eserlerinden oluşan edebiyat dönemidir.
- Tanzimat edebiyatı: 19. yüzyılın ikinci yarısında başlayan ve 20. yüzyılın başlarına kadar devam eden edebiyat dönemidir.
- Servetifünun edebiyatı: 19. yüzyılın sonlarında başlayan ve 20. yüzyılın başlarına kadar devam eden edebiyat dönemidir.
- Milli edebiyat: 20. yüzyılın ilk yarısında başlayan ve 1940’lı yıllara kadar devam eden edebiyat dönemidir.
- Cumhuriyet dönemi edebiyatı: 1923’ten günümüze kadar devam eden edebiyat dönemidir.
Türk Dilinin Tarihi Gelişimi
Türk dili, dünya dilleri içinde Ural-Altay dil ailesinin Altay koluna bağlıdır. Türk dili, tarih boyunca çeşitli değişimlere uğramıştır. Bu değişimler, Türklerin yaşadığı coğrafya, etkileşimde bulundukları kültürler ve din gibi faktörlerden etkilenmiştir.
Türk dilinin tarihi gelişimi, üç ana döneme ayrılarak incelenir:
- Eski Türkçe: 6. yüzyıldan 13. yüzyıla kadarki dönemi kapsar. Bu dönemde Türkçe, Göktürk, Uygur ve Karahanlı alfabeleriyle yazılmıştır.
- Orta Türkçe: 13. yüzyıldan 16. yüzyıla kadarki dönemi kapsar. Bu dönemde Türkçe, Osmanlı alfabesiyle yazılmıştır.
- Yeni Türkçe: 16. yüzyıldan günümüze kadarki dönemi kapsar. Bu dönemde Türkçe, Latin alfabesiyle yazılmaktadır.
Türk Edebiyatında Dil ve Üslup
Türk edebiyatında dil ve üslup, dönemlere göre farklılıklar gösterir. Divan edebiyatında ağır ve süslü bir dil kullanılırken, halk edebiyatında daha sade ve anlaşılır bir dil kullanılır. Tanzimat edebiyatından itibaren ise, dil ve üslupta daha modern bir anlayış hakim olur.
Türk edebiyatında dil ve üslup, aşağıdaki unsurlardan etkilenir:
- Yaşanan dönem: Her dönemin kendine özgü bir dil ve üslubu vardır.
- Edebiyat türü: Şiir, roman, hikaye gibi farklı edebiyat türlerinde farklı dil ve üsluplar kullanılır.
- Edebiyat akımları: Edebiyat akımları, dil ve üslubu da etkiler.
2. Ünite: Hikaye
- sınıf edebiyat dersinin ikinci ünitesi olan “Hikaye”ün konusu, hikayenin tanımı, özellikleri, türleri ve kompozisyonu gibi konulardır.
Hikayenin Tanımı
Hikaye