4. Sınıf Sosyal Bilgiler Milli Mücadele Özeti
Milli Mücadelenin Nedenleri
Osmanlı Devleti, 1. Dünya Savaşı’nda İtilaf Devletleri’ne yenilerek topraklarının büyük bir bölümünü kaybetmişti. İstanbul hükümeti, bu yenilginin ardından İtilaf Devletleri ile imzaladığı Mondros Ateşkes Antlaşması ile ülkeyi işgale açtı. İtilaf Devletleri, bir süre sonra işgal ettikleri yerlerde azınlıklara ayrıcalıklar tanımaya başladı. Bu durum, Türk halkının milli duygularını kabarttı ve milli mücadelenin başlamasına neden oldu.
Milli mücadelenin nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- 1. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin yenilmesi ve Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanması
- İtilaf Devletleri’nin işgalleri ve azınlıklara ayrıcalıklar tanıması
- Türk halkının milli duygularının kabarması
Milli Mücadelenin Başlangıcı
Milli mücadelenin başlangıcı, 23 Nisan 1920’de Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla kabul edilir. TBMM, işgale karşı milli mücadeleyi başlatan ve yöneten en önemli kurum oldu.
TBMM’nin açılması öncesinde, Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak milli mücadeleyi başlatmıştı. Atatürk, Samsun’da yaptığı konuşmada, “Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.” diyerek milli mücadelenin amacını açıklamıştı.
Milli Mücadelenin Dönemleri
Milli mücadele, genel olarak üç döneme ayrılır:
- Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan TBMM’nin açılmasına kadar olan dönem (1918-1920)
- TBMM’nin açılmasından Sakarya Meydan Muharebesi’ne kadar olan dönem (1920-1921)
- Sakarya Meydan Muharebesi’nden Kurtuluş Savaşı’nın sonuna kadar olan dönem (1921-1923)
Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan TBMM’nin açılmasına kadar olan dönem
Bu dönemde, işgallere karşı ilk direnişler başlamıştı. Bu direnişlerden en önemlisi, Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğindeki Samsun, Sivas ve Erzurum kongreleridir.
Samsun Kongresi, 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Atatürk’ün başkanlığında toplandı. Bu kongrede, işgale karşı milli mücadelenin başlatılması kararı alındı.
Sivas Kongresi, 4 Eylül 1919’da toplandı. Bu kongrede, işgallere karşı milli mücadelenin tek çatı altında yürütülmesi için Temsil Heyeti oluşturuldu. Temsil Heyeti’nin başkanı Mustafa Kemal Atatürk oldu.
Erzurum Kongresi, 23 Temmuz 1919’da toplandı. Bu kongrede, işgallere karşı milli mücadelenin amacı ve stratejisi belirlendi.
TBMM’nin açılmasından Sakarya Meydan Muharebesi’ne kadar olan dönem
Bu dönemde, milli mücadelenin merkezi Ankara oldu. TBMM, işgale karşı milli mücadeleyi daha etkili bir şekilde yürütmek için ordu kurdu. Bu orduya “Kuva-yı Milliye” adı verildi.
Kuva-yı Milliye, işgallere karşı birçok başarılı mücadele verdi. Bu mücadelelerden en önemlisi, I. İnönü Muharebesi’dir. I. İnönü Muharebesi’nde, Yunan ordusu yenilgiye uğratıldı.
Bu yenilgi, İtilaf Devletleri’ni şaşırttı ve milli mücadelenin başarılı olacağını gösterdi.
Sakarya Meydan Muharebesi’nden Kurtuluş Savaşı’nın sonuna kadar olan dönem
Bu dönemde, milli mücadelenin dönüm noktası olan Sakarya Meydan Muharebesi yapıldı. Sakarya Meydan Muharebesi’nde, Yunan ordusu ağır bir yenilgiye uğratıldı. Bu yenilgi, işgalci güçlerin yenileceğini gösterdi.
Sakarya Meydan Muharebesi’nin ardından, 1922 yılında Dumlupınar Meydan Muharebesi yapıldı. Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde, Yunan ordusu kesin bir yenilgiye uğratıldı. Bu yenilgi, işgalcilerin Anadolu’dan tamamen çekilmesini sağladı.
Kurtuluş Savaşı’nın Sonuçları
Kurtuluş Savaşı’nın sonuçları şu şekilde sıralanabilir:
- Türkiye Cumhuriyeti kuruldu.
- Türk milleti, bağımsızlığını kazandı.
- Milli birlik ve beraberlik