9. Sınıf Kimya Özet
1. Ünite: Kimya Bilimi
Kimya, maddenin yapısını, özelliklerini ve değişimlerini inceleyen bilim dalıdır. Kimya, günlük hayatımızda birçok alanda karşımıza çıkar. Örneğin, yemek pişirirken, temizlik yaparken, ilaç kullanırken kimya ile ilgili kavramları kullanırız.
Kimya Biliminin Temel Kavramları
- Madde: Doğada var olan ve gözle görülebilen veya görülemeyen her şey maddedir.
- Özellik: Maddenin ayırt edici özelliğidir. Örneğin, suyun özelliği, sıvı olması, şekerin özelliği tatlı olmasıdır.
- Bileşik: İki veya daha fazla elementin kimyasal tepkime sonucunda oluşturduğu yeni maddedir. Örneğin, su (H2O) hidrojen ve oksijen elementlerinin oluşturduğu bir bileşiktir.
- Element: Kendine özgü özellikleri olan ve başka maddelere dönüştürülemeyen maddedir. Örneğin, altın, gümüş, demir, oksijen gibi maddeler elementtir.
- Atom: Maddenin en küçük yapı birimidir.
- Molekül: Birden fazla atomun bir araya gelmesiyle oluşan yapıdır.
Kimyasal Tepkime
Maddelerin yeni maddeler oluşturmak üzere birbirleriyle etkileşmesi kimyasal tepkimedir. Kimyasal tepkimeler sonucunda maddenin yapısı değişir. Örneğin, yanan odun, kül ve karbondioksit gazına dönüşür.
Kimyasal Tepkimelerin Sınıflandırılması
Kimyasal tepkimeler, farklı kriterlere göre sınıflandırılabilir.
- Bağların Kopması ve Oluşması Bakımından:
- Ayrışma Tepkimeleri: Bir maddenin birden fazla maddeye ayrılması ile gerçekleşen tepkimelerdir. Örneğin, suyun elektrik enerjisi ile oksijen ve hidrojene ayrılması.
- Birleşik Olma Tepkimeleri: Birden fazla maddenin bir araya gelerek yeni bir madde oluşturması ile gerçekleşen tepkimelerdir. Örneğin, oksijen ve hidrojenin birleşerek suyu oluşturması.
- Enerji Değişimi Bakımından:
- Endotermik Tepkimeler: Tepkime sırasında enerji alan tepkimelerdir. Örneğin, buzun erimesi.
- Ekzotermik Tepkimeler: Tepkime sırasında enerji veren tepkimelerdir. Örneğin, yanan odun.
- Reaktant ve Ürünlerin Hal Değişimi Bakımından:
- Gaz Çıkışlı Tepkimeler: Tepkime sonucunda gaz oluşumu ile gerçekleşen tepkimelerdir. Örneğin, yanan odun.
- Sıvı Çıkışlı Tepkimeler: Tepkime sonucunda sıvı oluşumu ile gerçekleşen tepkimelerdir. Örneğin, sirke ile karbonatın tepkimesi.
- Katı Çıkışlı Tepkimeler: Tepkime sonucunda katı oluşumu ile gerçekleşen tepkimelerdir. Örneğin, demir tozu ile kükürt tozunun tepkimesi.
- Reaktant ve Ürünlerin Çözünürlük Durumu Bakımından:
- Çözelti Oluşturan Tepkimeler: Tepkime sonucunda çözelti oluşumu ile gerçekleşen tepkimelerdir. Örneğin, tuz ve suyun tepkimesi.
- Çözelti Oluşturmayan Tepkimeler: Tepkime sonucunda çözelti oluşmaması ile gerçekleşen tepkimelerdir. Örneğin, demir tozu ile kükürt tozunun tepkimesi.
2. Ünite: Atom ve Periyodik Sistem
Atom, maddenin en küçük yapı birimidir. Atom, çekirdek ve elektronlardan oluşur. Çekirdek, atomun merkezinde bulunan ve proton ve nötronlardan oluşan yapıdır. Elektronlar ise çekirdeğin etrafında dönen taneciklerdir.
Atomun Yapısı
Atomun yapısında bulunan parçacıklar ve özellikleri şu şekildedir:
- Proton: Çekirdekte bulunan ve pozitif yüklü olan parçacıklardır.
- Nötron: Çekirdekte bulunan ve yüksüz olan parçacıklardır.
- Elektron: Çekirdeğin etrafında dönen ve negatif yüklü olan parçacıklardır.
Atomun Sayısı ve Kütlesi
Bir atomun proton sayısı, o atomun kimliğini belirler. Atomun nötron sayısı ise atomun kütlesini etkiler.
Periyodik Sistem
Periyodik sistem, elementlerin özelliklerinin periyodik olarak tekrarlandığı bir tablodur. Periyodik sistemde elementler, atom numarası ve elektron dağılımı