Cimri, Fransız yazar Molière tarafından yazılan beş perdelik bir komedidir. 1668 yılında ilk kez sahnelenen oyun, cimriliği ve para tutkusunu hicveder.
Oyun, Paris’te yaşayan zengin bir tüccar olan Harpagon’un etrafında döner. Harpagon, paraya taparcasına bağlıdır ve parasını kaybetmekten korkar. Bu yüzden, evini kilitler, eşyalarını sayar ve çocuklarına bile para vermez.
Harpagon’un oğlu Cléante, genç ve güzel Mariane’e aşıktır. Ancak Mariane, Harpagon’un başka bir adamı, Valère’yi sevmektedir. Harpagon, Mariane’i Valère’den ayırmak için elinden geleni yapar.
Harpagon’un kızı Élise ise Cléante’e aşıktır. Ancak Cléante, Élise’i sevmediğini ve Mariane ile evlenmek istediğini söyler. Élise, bu duruma çok üzülür.
Oyun, Harpagon’un planlarının birer birer suya düşmesi ile sona erer. Harpagon, Mariane’i Valère’e, Cléante’i ise Élise’e vermeyi kabul eder.
Oyundaki Karakterler
- Harpagon: Oyunun baş karakteridir. Zengin bir tüccardır ve paraya taparcasına bağlıdır.
- Cléante: Harpagon’un oğludur. Genç ve güzel Mariane’e aşıktır.
- Élise: Harpagon’un kızıdır. Cléante’e aşıktır.
- Mariane: Güzel bir kızdır. Cléante’e aşıktır.
- Valère: Harpagon’un hizmetçisidir. Aslında bir asilzadedir ve Mariane’i sevmektedir.
- Jacques: Harpagon’un uşaklarından biridir.
- Frosine: Mariane’in koruyucusudur.
Oyundaki Temalar
- Cimrilik: Oyunun ana temasıdır. Harpagon, paraya taparcasına bağlıdır ve parasını kaybetmekten korkar. Bu yüzden, cimriliği yüzünden birçok sorun yaşar.
- Aşk: Oyunda aşk, cimriliğin karşısında yer alır. Cléante ve Mariane, Élise ve Valère, birbirlerini sevseler de Harpagon’un cimriliği yüzünden birbirleriyle kavuşamazlar.
- Toplumsal eleştiri: Oyun, 17. yüzyıl Fransa’sının toplumsal değerlerini hicveder. Harpagon, parayı bütün insani değerlerin üstüne koyan bir burjuvadır. Moliere, Harpagon karakteri üzerinden bu tür insanların ahlak anlayışını eleştirir.
Oyundaki Olaylar
Oyun, Harpagon’un Mariane’i Valère’den ayırmak için yaptığı planlarla başlar. Harpagon, Mariane’e bir mücevher hediye eder ve ondan Valère’den vazgeçmesini ister. Ancak Mariane, mücevheri geri verir ve Valère’den vazgeçmeyeceğini söyler.
Harpagon, Mariane’i Valère’den ayırmak için başka bir plan yapar. Valère’e bir iş bulur ve onu evden göndermeyi planlar. Ancak Valère, Harpagon’un planını öğrenir ve Mariane ile kaçar.
Harpagon, Valère’in kaçmasından çok öfkelenir ve onu geri getirmek için her şeyi yapmaya karar verir. Harpagon, Valère’in bir hırsız olduğunu söyleyerek polise şikayet eder. Ancak polis, Valère’in suçsuz olduğunu anlar ve onu serbest bırakır.
Oyun, Harpagon’un planlarının birer birer suya düşmesi ile sona erer. Harpagon, Mariane’i Valère’e, Cléante’i ise Élise’e vermeyi kabul eder.
Oyunla İlgili Değerlendirmeler
Molière’in Cimri oyunu, 17. yüzyıldan beri dünya çapında oynanan ve sevilen bir klasiktir. Oyun, cimriliğin ve para tutkusunun zararlarını hicveder. Moliere, Harpagon karakteri üzerinden bu tür insanların ahlak anlayışını eleştirir.
Oyun, Fransız komedisinin en önemli eserlerinden biridir. Oyunun başarılı olmasında, Moliere’in ustaca karakter çizimleri ve zekice diyalogları etkili olmuştur. Oyun, günümüzde de güncelliğini korumaktadır.
Oyunla İlgili Bazı Alıntılar
- “Para, tek tanrımdır.” – Harp