Gözlerimi Kaparım, Vazifemi Yaparım, Haldun Taner’in 1964 yılında yazdığı iki perdelik tiyatro oyunudur. Oyun, II. Meşrutiyet’ten 1960’ların sonuna kadarlık bir zaman diliminde Türkiye yakın tarihinde gerçekleşen toplumsal değişimleri Vicdani ve Efruz adlı iki karakterin yaşam hikâyeleri aracılığıyla anlatır.
Oyunun Konusu
Oyun, iki çocukluk arkadaşı olan Vicdani ve Efruz’un hayatlarını anlatır. Vicdani, saf, iyi niyetli, dürüst ve uysal bir kişidir. Efruz ise köşe dönücü, iş bitirici, fırsatçı biridir.
Oyunun ilk perdesinde, Vicdani ve Efruz, II. Meşrutiyet döneminde bir köyde yaşamaktadır. Vicdani, köyün muhtarının oğludur ve Efruz ise onun yakın arkadaşıdır. Vicdani, köyde imamlık yapan babasının etkisiyle dindar ve vatansever bir çocuktur. Efruz ise daha küçük yaşlardan itibaren fırsatçılık ve çıkarcılık gibi kötü huylar edinmiştir.
İki çocuk, köyden ayrılıp İstanbul’a gitmeye karar verir. İstanbul’da, Vicdani bir devlet memuru olurken, Efruz ise bir tüccar olarak çalışmaya başlar.
Oyunun ikinci perdesinde, Vicdani ve Efruz’un hayatları, Cumhuriyet dönemiyle birlikte büyük bir değişime uğrar. Vicdani, devlet memurluğunda ilerleyerek üst düzey bir makama ulaşır. Efruz ise tüccarlıkta başarılı olarak zengin bir adam olur.
Ancak, Vicdani’nin ve Efruz’un hayatları, her şeye rağmen farklı şekillerde ilerler. Vicdani, devlete olan bağlılığını ve dürüstlüğünü her zaman korur. Efruz ise fırsatçılık ve çıkarcılıktan vazgeçmez.
Oyun, Vicdani ve Efruz’un hayatlarını anlatarak, Türkiye yakın tarihindeki toplumsal değişimleri ve bu değişimlerin birey üzerindeki etkilerini sorgular.
Oyun Kahramanları
- Vicdani: Saf, iyi niyetli, dürüst ve uysal bir kişidir. Devlete olan bağlılığını ve dürüstlüğünü her zaman korur.
- Efruz: Köşe dönücü, iş bitirici, fırsatçı biridir. Dürüstlük ve vatanseverlik gibi kavramlardan yoksundur.
- Cemalifer: Vicdani’nin karısıdır. Vicdani’ye olan sevgisi ve bağlılığıyla dikkat çeker.
- Nilüfer: Efruz’un karısıdır. Zengin ve şımarık bir kadındır.
- Şemsicihan Hanım: Vicdani’nin annesidir. Vicdani’ye olan sevgisi ve desteğiyle dikkat çeker.
Oyun Analizi
Gözlerimi Kaparım, Vazifemi Yaparım, Haldun Taner’in en önemli oyunlarından biridir. Oyun, Türkiye yakın tarihindeki toplumsal değişimleri ve bu değişimlerin birey üzerindeki etkilerini sorgulamasıyla dikkat çeker.
Oyunda, Vicdani ve Efruz, iki farklı karakter tipini temsil eder. Vicdani, idealizm ve dürüstlüğün temsilcisidir. Efruz ise materyalizm ve çıkarcılığın temsilcisidir.
Oyun, Vicdani ve Efruz’un hayatlarını anlatarak, bu iki karakter tipinin toplumdaki karşılığını sorgular. Vicdani’nin dürüstlüğü ve idealizmi, onu toplumda dışlanmış bir konuma getirir. Efruz’un materyalizmi ve çıkarcılığı ise onu toplumda yükselmesine yardımcı olur.
Oyun, bu iki karakter tipinin karşı karşıya gelmesini, toplumdaki adaletsizlik ve haksızlıklara bir eleştiri olarak yorumlayabiliriz. Vicdani’nin dürüstlüğü ve idealizmi, toplumun ideallerini temsil eder. Efruz’un materyalizmi ve çıkarcılığı ise toplumun gerçeklerini temsil eder.
Oyun, aynı zamanda, bireyin toplumun etkisinden kaçamayacağını da gösterir. Vicdani, ne kadar dürüst ve idealist olursa olsun, toplumdaki baskı ve dayatmalardan kaçamaz. Efruz ise ne kadar materyalist ve çıkarcı olursa olsun, toplumdaki adaletsizlik ve haksızlıklardan etkilenir.
Oyun, Türk tiyatrosunun en önemli eserlerinden biridir. Oyun, toplumsal değişimleri ve birey üzerindeki etkilerini sorgulamasıyla, günümüzde de güncelliğini korumaktadır.
Oyunla İlgili Ek Bilgiler
- Oyun, ilk kez 1964 yılında, Ankara’da, DTCF Tiyatrosu’nda sahnelenmiştir. Oyunun yönetmeni, Haldun Taner’in kendisiydi.