11. Sınıf Coğrafya 1. Ünite: Dünya’nın Yapısı ve Dinamikleri
1. Dünya’nın Yapısı
Dünya, Güneş Sistemi’nin üçüncü gezegenidir ve Güneş’e en yakın beşinci gezegendir. Dünya, yaklaşık 4,5 milyar yıl önce oluşmuştur ve yaklaşık 12.742 kilometre çapındadır. Dünya’nın yüzeyi, yaklaşık %71’i suyla kaplıdır ve geri kalan %29’u kara kütlesidir. Dünya’nın atmosferi, yaklaşık %78 azot, %21 oksijen ve %1 diğer gazlardan oluşur.
2. Dünya’nın İç Yapısı
Dünya’nın iç yapısı, kabuk, manto, dış çekirdek ve iç çekirdek olmak üzere dört katmandan oluşur.
- Kabuk: Dünya’nın en dıştaki katmanıdır ve yaklaşık 35 kilometre kalınlığındadır. Kabuk, çoğunlukla silisyum ve oksijenden oluşan kayaçlardan oluşur.
- Manto: Dünya’nın kabuğunun altında bulunan ve yaklaşık 2.900 kilometre kalınlığında olan katmandır. Manto, çoğunlukla demir ve magnezyumdan oluşan kayaçlardan oluşur.
- Dış Çekirdek: Dünya’nın mantosunun altında bulunan ve yaklaşık 2.200 kilometre kalınlığında olan katmandır. Dış çekirdek, çoğunlukla demir ve nikelden oluşur ve sıvıdır.
- İç Çekirdek: Dünya’nın dış çekirdeğinin altında bulunan ve yaklaşık 1.200 kilometre çapında olan katmandır. İç çekirdek, çoğunlukla demir ve nikelden oluşur ve katıdır.
3. Dünya’nın Dış Yapısı
Dünya’nın dış yapısı, kara kütleleri, okyanuslar ve atmosfer olmak üzere üç ana bölümden oluşur.
- Kara Kütleleri: Dünya’nın yüzeyinin yaklaşık %29’unu kaplayan ve üzerinde insanların yaşadığı alanlardır. Kara kütleleri, kıtalar ve adalar olmak üzere ikiye ayrılır.
- Okyanuslar: Dünya’nın yüzeyinin yaklaşık %71’ini kaplayan ve suyla dolu alanlardır. Okyanuslar, Pasifik Okyanusu, Atlantik Okyanusu, Hint Okyanusu, Kuzey Buz Denizi ve Güney Okyanusu olmak üzere beş ana okyanusa ayrılır.
- Atmosfer: Dünya’nın yüzeyini çevreleyen ve gazlardan oluşan katmandır. Atmosfer, yaklaşık %78 azot, %21 oksijen ve %1 diğer gazlardan oluşur. Atmosfer, Dünya’yı güneşten gelen zararlı radyasyondan korur ve Dünya’nın sıcaklığını düzenler.
4. Dünya’nın Dinamikleri
Dünya, sürekli olarak değişen bir gezegendir. Dünya’nın dinamikleri, levha tektoniği, volkanizma, depremler ve iklim değişikliği gibi süreçlerle belirlenir.
- Levha Tektoniği: Dünya’nın kabuğu, birbirine göre hareket eden tektonik plakalardan oluşur. Tektonik plakaların hareketi, levha tektoniği olarak bilinir. Levha tektoniği, dağların oluşumu, depremler ve volkanik aktivite gibi süreçlere neden olur.
- Volkanizma: Volkanizma, yeraltındaki magmanın yüzeye çıkmasıdır. Volkanizma, dağların oluşumu, lav akıntıları ve kül bulutları gibi süreçlere neden olur.
- Depremler: Depremler, yer kabuğunda meydana gelen ani enerji boşalmalarıdır. Depremler, yer kabuğunun kırılması veya hareket etmesi sonucu oluşur. Depremler, binaların yıkılması, toprak kaymaları ve tsunamiler gibi süreçlere neden olur.
- İklim Değişikliği: İklim değişikliği, Dünya’nın ortalama sıcaklığının artmasıdır. İklim değişikliği, sera gazlarının atmosfere salınması sonucu oluşur. Sera gazları, güneşten gelen ısıyı hapsederek Dünya’nın sıcaklığının artmasına neden olur. İklim değişikliği, deniz seviyesinin yükselmesi, kuraklıklar, seller ve fırtınalar gibi süreçlere neden olur.
5. Sonuç
Dünya, sürekli olarak değişen bir gezegendir. Dünya’nın yapısı ve dinamikleri, levha tektoniği, volkanizma, depremler ve iklim değişikliği gibi süreçlerle belirlenir. Bu süreçler, Dünya’nın yüzeyini şekillendirir ve Dünya’da yaşayan canlıların yaşamlarını etkiler.