İngiltere-İran İlişkileri
İngiltere ve İran arasındaki ilişkiler yüzyıllardır karmaşık ve inişli çıkışlı bir geçmişe sahiptir. İki ülke arasındaki ilk temaslar 16. yüzyılda, İngiliz tüccarların İran’a ulaşmasıyla başladı. İngilizler, İran’dan ipek, halı ve baharat gibi değerli malları satın alırken, İranlılar da İngiltere’den tekstil ürünleri, metal eşyalar ve silah gibi malları satın alıyorlardı.
-
yüzyılda, İngiltere ve İran arasındaki ilişkiler daha da yoğunlaştı. İngilizler, İran’ın petrol kaynaklarına ilgi duymaya başladılar ve İran’da petrol arama ve çıkarma faaliyetlerine başladılar. Ayrıca, İngilizler, İran’ın siyasi ve ekonomik işlerine de müdahale etmeye başladılar. Bu durum, İranlıların İngilizlere karşı tepki göstermesine ve iki ülke arasında gerginliklerin artmasına neden oldu.
-
yüzyılda, İngiltere ve İran arasındaki ilişkiler daha da kötüleşti. 1953 yılında, İngilizler ve Amerikalılar, İran’ın demokratik olarak seçilmiş başbakanı Muhammed Musaddık’ı devirdiler ve yerine Şah Muhammed Rıza Pehlevi’yi getirdiler. Bu olay, İranlıların İngilizlere ve Amerikalılara karşı öfkesini daha da artırdı.
1979 yılında, İran’da İslam Devrimi gerçekleşti ve Şah Muhammed Rıza Pehlevi devrildi. Ayetullah Humeyni liderliğindeki yeni hükümet, İngiltere ve ABD ile ilişkilerini kesti. İki ülke arasındaki ilişkiler, 1980’li yıllarda İran-Irak Savaşı sırasında daha da kötüleşti.
1990’lı yıllarda, İngiltere ve İran arasındaki ilişkilerde bir iyileşme dönemi yaşandı. İki ülke arasında diplomatik ilişkiler yeniden kuruldu ve ticaret hacmi arttı. Ancak, 2000’li yıllarda, İran’ın nükleer programı nedeniyle iki ülke arasındaki ilişkiler tekrar gerginleşti.
2015 yılında, İran ve altı dünya gücü (ABD, İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya ve Çin) arasında nükleer anlaşma imzalandı. Bu anlaşma, İran’ın nükleer programını sınırlandırması karşılığında İran’a yönelik yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu. Ancak, 2018 yılında ABD Başkanı Donald Trump, İran’la yapılan nükleer anlaşmadan çekildi ve İran’a yönelik yaptırımları yeniden uygulamaya başladı.
İngiltere ve İran arasındaki ilişkiler, günümüzde de gerginliğini korumaktadır. İki ülke arasında nükleer program, insan hakları ve bölgesel güvenlik gibi konularda anlaşmazlıklar bulunmaktadır.
Konuyla Alakalı Faydalı Siteler ve Dosyalar
- İngiltere Dışişleri Bakanlığı’nın İran Ülke Bilgi Sayfası
- İran Dışişleri Bakanlığı’nın İngiltere Ülke Bilgi Sayfası
- BBC News’in İngiltere-İran İlişkileri Hakkında Haberleri
- The Guardian’ın İngiltere-İran İlişkileri Hakkında Haberleri
- The New York Times’ın İngiltere-İran İlişkileri Hakkında Haberleri