Dünya Sağlık Örgütü Engellilik Tanımı

Dünya Sağlık Örgütü Engellilik Tanımı

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), engelliliği “bir kişinin fiziksel, zihinsel, entelektüel veya duyusal işlevlerindeki uzun süreli bir bozukluğun, çevresel faktörlerle etkileşime girerek, toplumda tam ve etkili katılımını sınırlayan bir durum” olarak tanımlamaktadır. Bu tanım, engelliliğin yalnızca tıbbi bir durum olmadığını, aynı zamanda sosyal ve çevresel faktörlerden de etkilendiğini vurgulamaktadır.

WHO’nun engellilik tanımı, Uluslararası Engellilik Sınıflandırması (ICIDH) ve Uluslararası İşlevsellik, Engellilik ve Sağlık Sınıflandırması (ICF) gibi diğer uluslararası sınıflandırmalara dayanmaktadır. ICIDH, engelliliği “bir kişinin fiziksel, zihinsel, entelektüel veya duyusal işlevlerindeki bir bozukluk veya eksiklik” olarak tanımlarken, ICF, engelliliği “bir kişinin çevresel faktörlerle etkileşime girerek, toplumda tam ve etkili katılımını sınırlayan bir durum” olarak tanımlamaktadır.

WHO’nun engellilik tanımı, engelli kişilerin haklarını korumak ve onların toplumdaki katılımını sağlamak için önemli bir araçtır. Bu tanım, engelli kişilerin ayrımcılığa uğramaması ve eşit fırsatlara sahip olması gerektiğini vurgulamaktadır. Ayrıca, engelli kişilerin ihtiyaçlarının karşılanması ve onların yaşam kalitelerinin iyileştirilmesi için gerekli adımların atılması gerektiğini de vurgulamaktadır.

Engellilik Türleri

WHO’nun engellilik tanımı, engelliliğin farklı türlerini içermektedir. Bu türler şunlardır:

Fiziksel engellilik: Bu tür engellilik, bir kişinin hareket etme veya günlük aktivitelerini yerine getirme yeteneğini etkileyen bir durumdur. Örneğin, yürüme zorluğu, görme veya işitme kaybı, el veya kol hareketlerinin kısıtlanması gibi durumlar fiziksel engelliliğe örnektir.
Zihinsel engellilik: Bu tür engellilik, bir kişinin öğrenme, anlama ve problem çözme yeteneğini etkileyen bir durumdur. Örneğin, Down sendromu, otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi durumlar zihinsel engelliliğe örnektir.
Entelektüel engellilik: Bu tür engellilik, bir kişinin zeka düzeyinin ortalama düzeyin altında olması durumudur. Örneğin, hafif, orta veya ağır zeka geriliği gibi durumlar entelektüel engelliliğe örnektir.
Duyusal engellilik: Bu tür engellilik, bir kişinin görme, işitme, koku alma veya tat alma duyularının bozulması durumudur. Örneğin, körlük, sağır veya işitme kaybı, koku alma veya tat alma duyusunun kaybı gibi durumlar duyusal engelliliğe örnektir.

Engelliliğin Nedenleri

Engelliliğin birçok farklı nedeni olabilir. Bu nedenler şunlardır:

Doğuştan gelen nedenler: Bazı engellilikler, bir kişinin doğumundan önce veya doğum sırasında meydana gelen olaylar nedeniyle oluşur. Örneğin, genetik bozukluklar, doğum öncesi enfeksiyonlar, doğum sırasında meydana gelen yaralanmalar gibi durumlar doğuştan gelen engelliliğe neden olabilir.
Sonradan oluşan nedenler: Bazı engellilikler, bir kişinin yaşamı boyunca meydana gelen olaylar nedeniyle oluşur. Örneğin, kazalar, hastalıklar, yaralanmalar gibi durumlar sonradan oluşan engelliliğe neden olabilir.

Engelliliğin Etkileri

Engellilik, bir kişinin hayatını birçok farklı şekilde etkileyebilir. Bu etkiler şunlardır:

Fiziksel etkiler: Engellilik, bir kişinin hareket etme, günlük aktivitelerini yerine getirme, iletişim kurma gibi fiziksel yeteneklerini etkileyebilir.
Zihinsel etkiler: Engellilik, bir kişinin öğrenme, anlama, problem çözme gibi zihinsel yeteneklerini etkileyebilir.
Sosyal etkiler: Engellilik, bir kişinin sosyal ilişkilerini, iş hayatını, eğitim hayatını gibi sosyal alanlarını etkileyebilir.
Ekonomik etkiler: Engellilik, bir kişinin iş bulma, işini sürdürme, gelir elde etme gibi ekonomik alanlarını etkileyebilir.

Engelliliğin Önlenmesi ve Tedavisi

Bazı engellilikler önlenebilir veya tedavi edilebilir. Örneğin, doğum öncesi bakım, çocukluk çağı aşıları, iş güvenliği önlemleri gibi önlemler bazı engelliliklerin önlenmesine yardımcı olabilir. Ayrıca, fizik tedavi, ergoterapi, konuşma terapisi gibi tedaviler bazı engelliliklerin etkilerini azaltmaya veya ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir.

Engelli Kişilerin Hakları

Engelli kişiler, diğer tüm insanlar gibi eşit haklara sahiptir. Bu haklar şunlardır:

Ayrımcılığa uğramama hakkı
Eşit fırsatlara sahip olma hakkı
Eğitim hakkı
Çalışma hakkı
Sağlık hizmetlerine erişim hakkı
Sosyal güvenlik hakkı
Ulaşım hakkı
Bilgiye erişim hakkı
Katılım hakkı

Engelli Kişilerin Desteklenmesi

Engelli kişiler, yaşamlarını bağımsız bir şekilde sürdürebilmeleri için çeşitli desteklere ihtiyaç duyarlar. Bu destekler şunlardır:

Ekonomik destek: Engelli kişiler, geçimlerini sağlayabilmeleri için ekonomik desteğe ihtiyaç duyarlar. Bu destek, sosyal güvenlik ödemeleri, engelli maaşları, bakım yardımları gibi çeşitli şekillerde sağlanabilir.
Fiziksel destek: Engelli kişiler, günlük aktivitelerini yerine getirebilmeleri için fiziksel desteğe ihtiyaç duyarlar. Bu destek, tekerlekli sandalye, baston, işitme cihazı, görme cihazı gibi çeşitli araçlarla sağlanabilir.
Zihinsel destek: Engelli kişiler, zihinsel sağlıklarını koruyabilmeleri için zihinsel desteğe ihtiyaç duyarlar. Bu destek, psikolojik danışmanlık, psikoterapi, ilaç tedavisi gibi çeşitli şekillerde sağlanabilir.
Sosyal destek: Engelli kişiler, sosyal ilişkilerini sürdürebilmeleri için sosyal desteğe ihtiyaç duyarlar. Bu destek, aile, arkadaşlar, engelli örgütleri gibi çeşitli kaynaklardan sağlanabilir.

Faydalı Siteler ve Dosyalar

Dünya Sağlık Örgütü Engellilik Sayfası: https://www.who.int/disabilities/en/
Uluslararası Engellilik Sınıflandırması (ICIDH): https://apps.who.int/iris/handle/10665/41827
Uluslararası İşlevsellik, Engellilik ve Sağlık Sınıflandırması (ICF): https://www.who.int/classifications/icf/en/
Engelli Hakları Sözleşmesi: https://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/crcpd.aspx
Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü: https://www.ailevecalisma.gov.tr/engelli-ve-yasli-hizmetleri-genel-mudurlugu
Türkiye Sakatlar Derneği: https://www.tsder.org.tr/
Engelliler Konfederasyonu: https://www.engellilerkonfederasyonu.org.tr/