İsim Fiil Nedir?
İsim fiil, isim kök veya gövdelerine getirilen -ma, -ış, -mak ekleriyle oluşturulan kelimelere denir. İsim fiiller, isim gibi ad soylu kelimelerdir. Ancak fiil anlamları da vardır. İsim fiiller, cümlede genellikle isim görevinde kullanılırlar. Ancak bazı durumlarda fiil görevinde de kullanılabilirler.
İsim Fiil Ekleri
İsim fiiller, isim kök veya gövdelerine getirilen -ma, -ış, -mak ekleriyle oluşturulur. Bu ekler, isim fiilin anlamını ve cümledeki görevini belirler.
- -ma eki, isim fiili olumsuz yapar. Örneğin, “sevmek” fiilinden “sevmeme” isim fiili oluşturulmuştur. Bu isim fiil, “sevmemek” anlamına gelir ve cümlede olumsuzluk bildirir.
- -ış eki, isim fiili yalın yapar. Örneğin, “sevmek” fiilinden “seviş” isim fiili oluşturulmuştur. Bu isim fiil, “sevme eylemi” anlamına gelir ve cümlede yalın isim görevinde kullanılır.
- -mak eki, isim fiili ettirgen yapar. Örneğin, “sevmek” fiilinden “sevdirmek” isim fiili oluşturulmuştur. Bu isim fiil, “sevdirme eylemi” anlamına gelir ve cümlede ettirgen fiil görevinde kullanılır.
İsim Fiillerin Cümledeki Görevleri
İsim fiiller, cümlede genellikle isim görevinde kullanılırlar. İsim görevinde kullanılan isim fiiller, cümlede genellikle özne, nesne, dolaylı tümleç, belirtili nesne, yüklem ve zarf görevinde kullanılırlar.
Örnek:
- Özne: Sevişme, gençler arasında yaygın bir sorundur.
- Nesne: Ben, okumayı çok seviyorum.
- Dolaylı tümleç: Bu sorunun çözümü, sevgi ve anlayıştır.
- Belirtili nesne: Ben, bu kitabı okumayı seviyorum.
- Yüklem: Bu olayın sebebi, ihmaldir.
- Zarf: Bu olay, hızla yayıldı.
Ancak bazı durumlarda isim fiiller, fiil görevinde de kullanılabilirler. Fiil görevinde kullanılan isim fiiller, cümlede genellikle fiil yardımcıları ile birlikte kullanılırlar.
Örnek:
- Fiil yardımcılarıyla birlikte: Ben, okumayı öğrenmeye çalışıyorum.
İsim Fiil Örnekleri
İsim fiil örnekleri, Türkçenin her alanında bolca bulunur. Aşağıda, isim fiil örneklerine birkaç örnek verilmiştir.
-ma eki ile oluşturulan isim fiiller:
- Sevme
- Okuma
- Yazma
- Dinleme
- Görme
- Konuşma
- Yürüme
- Koşma
- Atlama
-ış eki ile oluşturulan isim fiiller:
- Seviş
- Okuyuş
- Yazış
- Dinleyiş
- Görüş
- Konuşuş
- Yürüyüş
- Koşuyuş
- Atlayış
-mak eki ile oluşturulan isim fiiller:
- Sevdirmek
- Okutmak
- Yazdırmak
- Dinletmek
- Göstermek
- Söylemek
- Yürütmek
- Koklatmak
- Atlatmak
Bu örneklere ek olarak, isim fiiller, sıfat ve zarf olarak da kullanılabilirler.
İsim Fiillerin Sıfat Olarak Kullanımı
İsim fiiller, sıfat olarak kullanıldığında, isim tamlaması oluştururlar. İsim tamlamasında isim fiil, tamlayan olur.
Örnek:
- Sevgi dolu bir adam
- Okumayı seven bir çocuk
- Yazmayı bilen bir öğrenci
- Dinlemeyi seven bir dinleyici
- Görmeyi seven bir sanatçı
- Konuşmayı seven bir konuşmacı
- Yürümeyi seven bir sporcu
- Koşmayı seven bir atlet
- Atlamayı seven bir sporcu
İsim Fiillerin Zarf Olarak Kullanımı
İsim fiiller, zarf olarak kullanıldığında, cümlede yüklemin anlamını tamamlarlar.
Örnek:
- Yavaşça yürüyüş
- Sessizce konuşma
- Hızlıca koş