Sıfatlar
Sıfatlar, isimlerin ya da diğer sıfatların önüne gelerek onları miktar, sıra, konum, renk, biçim, bıraktığı izlenim gibi çeşitli yönlerden tanımlayan, tarif eden kelime türüdür. Sıfat ile nitelediği veya belirttiği ismin oluşturduğu kelime grubuna “sıfat tamlaması” denir.
Sıfatların Türleri
Sıfatlar, niteleme, belirtme, soru, sayı, derece ve belirsizlik olmak üzere altı gruba ayrılır.
1. Niteleme Sıfatları
Bir varlığın rengini, biçimini, boyunu, durumunu; kısaca “nasıl” olduğunu bildiren sıfatlardır. Niteleme sıfatları varlıkların bünyesinde bulunan yani “kalıcı” özelliklerini tarif ederler. Teoride niteleme sıfatları sınırsız sayıdadır.
Örnekler:
- Renk sıfatları: kırmızı, mavi, yeşil, sarı, beyaz, siyah, kahverengi, gri, mor, pembe, turuncu, …
- Biçim sıfatları: büyük, küçük, uzun, kısa, kalın, ince, yuvarlak, kare, dikdörtgen, üçgen, …
- Durum sıfatları: sıcak, soğuk, ıslak, kuru, açık, kapalı, dolu, boş, sağlam, kırık, …
- Özellik sıfatları: güzel, çirkin, iyi, kötü, mutlu, üzgün, akıllı, aptal, …
2. Belirtme Sıfatları
Bir varlığın yerini, zamanını, sahibini, amacını, niteliğini belirten sıfatlardır. Belirtme sıfatları varlıkların “dışsal” özelliklerini tarif ederler.
Örnekler:
- Yer sıfatları: bu, şu, o, ora, burası, şurası, orası, burada, şurada, orada, …
- Zaman sıfatları: bugünkü, yarınki, öbür günki, önceki, sonraki, …
- Sahiplik sıfatları: benim, senin, onun, bizim, sizin, onların, …
- Amaç sıfatları: okul, ev, iş, araba, …
- Nitelik sıfatları: yeni, eski, modern, antik, …
3. Soru Sıfatları
Bir varlığın ne olduğunu, ne zaman olduğunu, ne kadar olduğunu, nerede olduğunu, kimin olduğunu, nasıl olduğunu, niçin olduğunu soran sıfatlardır. Soru sıfatları cümlelerde soru anlamı katarlar.
Örnekler:
- Ne sıfatları: ne renk, ne biçim, ne boy, ne durum, ne özellik, …
- Ne zaman sıfatları: ne zaman, hangi gün, bu yıl, geçen yıl, …
- Ne kadar sıfatları: ne kadar, kaç, bir miktar, bir hayli, …
- Nerede sıfatları: nerede, bu yerde, şu yerde, oralarda, …
- Kim sıfatları: kim, hangi kişi, bu kişi, şu kişi, …
- Nasıl sıfatları: nasıl, ne şekilde, bu şekilde, şu şekilde, …
- Niçin sıfatları: niçin, neden, hangi nedenle, …
4. Sayı Sıfatları
Bir varlığın sayısını bildiren sıfatlardır. Sayı sıfatları isimleri kesin veya belirsiz olarak sayılarla belirtir.
Örnekler:
- Kesin sayı sıfatları: bir, iki, üç, dört, beş, …
- Belirsiz sayı sıfatları: bir, birkaç, bir hayli, bir sürü, çok, çoğu, fazla, …
5. Derece Sıfatları
Bir sıfatın karşıladığı kavramın derecesini, yoğunluğunu belirten sıfatlardır. Derece sıfatları, sıfatların anlamlarını artıran veya azaltan eklerle yapılır.
Örnekler:
- Arttırma sıfatları: çok, daha çok, en çok, pek, fazla, pek çok, …
- Azaltma sıfatları: az, daha az, en az, biraz, oldukça, …
- Eşitlik sıfatları: kadar, o kadar, aynı, …
6. Belirsizlik Sıfatları
Bir varlığın miktarını veya sayısını açık, kesin olarak değil de belirsiz olarak bildiren sıfatlardır. Beli