Türkçede Hal Ekleri
Türkçede hal ekleri, isim soylu sözcüklerin cümledeki durumlarını bildiren eklerdir. Bu ekler, isim soylu sözcükleri farklı görevlerde kullanmamıza olanak tanır.
Hal Eki Çeşitleri
Türkçede hal ekleri, genel olarak şu şekilde sınıflandırılır:
- İlgi hâli (-ın, -nın, -in, -nin)
- Yükleme hâli (-ı, -i, -u, -ü)
- Yaklaşma hâli (-a, -e)
- Bulunma hâli (-da, -de, -ta, -te)
- Ayrılma hâli (-dan, -den, -tan, -ten)
- Vasıta hâli (-le, -yle)
- Eşitlik hâli (-ca, -ce)
- Yön hâli (-a, -e, -ya, -ye)
İlgi Hâli (-ın, -nın, -in, -nin)
İlgi hâli, isim soylu sözcükleri başka bir isim soylu sözcüğe göre belirten bir ektir. Bu ek, isim soylu sözcükleri belirten, sahiplik bildiren, aitlik bildiren ve yer bildiren görevlerde kullanılabilir.
İlgi Hâlinin Görevleri
- Belirleyen görev:
İlgi hâli, bir isim soylu sözcüğü cümlede bir başka isim soylu sözcüğe göre belirten bir ektir. Bu görevde, ilgi hâli eki almış sözcük, cümlede bir başka sözcüğe bağlı olarak kullanılır.
Örnekler:
-
Çocuğun kitabı
-
Kızın elbisesi
-
Adamın arabası
-
Sahiplik bildirme görevi:
İlgi hâli, bir isim soylu sözcüğe aitlik bildiren bir ektir. Bu görevde, ilgi hâli eki almış sözcük, cümlede bir başka sözcüğe ait olarak kullanılır.
Örnekler:
-
Ali’nin kitabı
-
Ayşe’nin elbisesi
-
Mustafa’nın arabası
-
Aitlik bildirme görevi:
İlgi hâli, bir isim soylu sözcüğe aitlik bildiren bir ektir. Bu görevde, ilgi hâli eki almış sözcük, cümlede bir başka sözcüğe ait olarak kullanılır.
Örnekler:
- Türkiye’nin başkenti Ankara’dır.
- İstanbul’un nüfusu 15 milyondur.
- Dünyanın en yüksek dağı Everest’tir.
Yükleme Hâli (-ı, -i, -u, -ü)
Yükleme hâli, isim soylu sözcükleri bir fiilin bildirdiği işi yapan, oluş veya hareketi alan ya da gördüğü kişiyi veya nesneyi belirten bir ektir. Bu ek, isim soylu sözcükleri yüklem görevinde kullanmamıza olanak tanır.
Yükleme Hâlinin Görevleri
- Yüklem görevi:
Yükleme hâli, isim soylu sözcükleri bir fiilin bildirdiği işi yapan, oluş veya hareketi alan ya da gördüğü kişiyi veya nesneyi belirten bir ektir. Bu görevde, yükleme hâli eki almış sözcük, cümlede fiilin yerine geçer.
Örnekler:
-
Kuşu gördüm.
-
Pencereyi açtım.
-
Arabayı aldım.
-
Doydum.
-
Sevindim.
-
Üzüldüm.
Yaklaşma Hâli (-a, -e)
Yaklaşma hâli, isim soylu sözcükleri bir yere yaklaşma veya varma durumunu belirten bir ektir. Bu ek, isim soylu sözcükleri yer yön belirteci olarak kullanmamıza olanak tanır.
Yaklaşma Hâlinin Görevleri
- Yer yön belirteci görevi:
Yaklaşma hâli, isim soylu sözcükleri bir yere yaklaşma veya varma durumunu belirten bir ektir. Bu görevde, yaklaşma hâli eki almış sözcük, cümlede bir yere gitme veya varma anlamında kullanılır.
Örnekler:
- Okula gidiyorum.
- **Eve