Belirte Sıfatları
Belirte sıfatları, bir ismin ya da zairin anlamını sınırlandıran, onu daha belirgin hale getiren sıfatlardır. İsimleri işaret ederek, sayılarıyla, çeşitleriyle, nitelikleriyle, biçimleriyle, durumuyla, zamanıyla, menşeiyle, yapıldığı maddeyle, amaçlarıyla, yöneldiği yönle, kullandığı araçla, yaptığı iş veya eylemle, ilişki kurduğu başka bir varlıkla, sahip olduğu özellikle, miktarıyla, ölçüsüyle, sırasıyla, derecesiyle, benzerliğiyle, karşıtlığıyla, koşuluyla, zamanıyla, nedeniyle, amacıyla, sonucuyla, izin verme veya reddetme anlamında sınırlandırabilirler.
Belirte sıfatların çeşitleri
Belirte sıfatlar, anlamlarına göre üçe ayrılır:
- İşaret sıfatları: İsimleri işaret ederek belirten sıfatlardır.
- Sayı sıfatları: İsimleri sayılarıyla belirten sıfatlardır.
- Nitelik sıfatları: İsimleri nitelikleriyle belirten sıfatlardır.
İşaret sıfatları
İşaret sıfatları, bir ismi işaret ederek onu daha belirgin hale getiren sıfatlardır. İsmi işaret ederken, onu gösteren, ondan ayıran, ona yaklaştıran veya ondan uzaklaştıran bir anlam ifade ederler.
İşaret sıfatlarının başlıca çeşitleri şunlardır:
- Bu: Yakınlık anlamı veren bir işaret sıfatıtır.
- Şu: Uzaklık anlamı veren bir işaret sıfatıtır.
- O: Çok uzaklık anlamı veren bir işaret sıfatıtır.
- Burası: İşaret edilen yer anlamı veren bir işaret sıfatıtır.
- Şurası: İşaret edilen yerden uzak bir yer anlamı veren bir işaret sıfatıtır.
- Orası: İşaret edilen yerden çok uzak bir yer anlamı veren bir işaret sıfatıtır.
İşaret sıfatlarının örnekleri
- Bu kitap benim.
- Şu masa çok güzel.
- O araba çok pahalı.
- Burası çok güzel bir yer.
- Şurası çok kalabalık.
- Orası çok uzak.
Sayı sıfatları
Sayı sıfatları, bir ismi sayılarıyla belirten sıfatlardır. İsmin sayı, miktar, ölçü, sıra, derece gibi özelliklerini belirtirler.
Sayı sıfatlarının başlıca çeşitleri şunlardır:
- Asıl sayı sıfatları: İsmin sayısal değerini belirten sıfatlardır.
- Sıra sayı sıfatları: İsmin sıralamadaki yerini belirten sıfatlardır.
- Kesir sayı sıfatları: İsmin kesirli bir değerini belirten sıfatlardır.
- Topluluk sayı sıfatları: İsmin bir arada bulunduğu varlıkları belirten sıfatlardır.
- Üleştirme sayı sıfatları: İsmin belli bir oranda bölünmüş olduğunu belirten sıfatlardır.
Sayı sıfatlarının örnekleri
- Beş kitap (asıl sayı sıfatı)
- İkinci sınıf (sıra sayı sıfatı)
- Üçte biri (kesir sayı sıfatı)
- Onlarca insan (topluluk sayı sıfatı)
- Üçte bir litre (üleştirme sayı sıfatı)
Nitelik sıfatları
Nitelik sıfatları, bir ismi nitelikleriyle belirten sıfatlardır. İsmin şekli, rengi, kokusu, tadı, sesi, dokunuşu, özellikleri gibi özelliklerini belirtirler.
Nitelik sıfatlarının başlıca çeşitleri şunlardır:
- Asıl nitelik sıfatları: İsmin temel özelliklerini belirten sıfatlardır.
- Durum sıfatları: İsmin durumunu belirten sıfatlardır.
- Zaman sıfatları: İsmin zamanı belirten sıfatlardır.
- Menşe sıfatları: İsmin menşeini belirten sıfatlardır.
- Yapım sıfatları: İsmin yapımını belirten sıfatlardır.
- Amaç sıfatları: İsmin amacını belirten sıfatlardır.
- Yön sıfatları: İsmin yönünü belirten sıfatlardır.
- Araç sıfatları: İsmin kullandığı aracı belirten sıfatlardır.
- İşlem sıfatları: