Belirtili Nesne
Belirtili nesne, cümlede yükleme doğrudan bağlı olan ve yüklemin anlamını tamamlayan, cümlenin öznesi dışındaki tüm isimlerdir. Belirtili nesneler, cümlede -i, -ı, -u, -ü ekleriyle çekimlenirler.
Belirtili Nesne Örnekleri
- Kitapı oku.
- Kızı gördüm.
- Arabayı yıkadım.
- Pencereyi aç.
- Dersleri iyi çalıştım.
Belirtili Nesnelerin Özellikleri
- Belirtili nesneler, cümlede yükleme doğrudan bağlıdır.
- Belirtili nesneler, cümlede özne dışındaki tüm isimlerdir.
- Belirtili nesneler, cümlede -i, -ı, -u, -ü ekleriyle çekimlenirler.
- Belirtili nesneler, cümlede genellikle -i ekiyle çekimlenirler.
Belirtili Nesnelerin Cümledeki Yeri
Belirtili nesneler, cümlede genellikle yükleme yakın bir yerde bulunurlar. Ancak, cümlenin yapısına göre yüklemden uzakta da bulunabilirler.
Belirtili Nesnelerin Türleri
Belirtili nesneler, cümlede bulundukları yere göre nesne-yüklem ve nesne-isim olmak üzere iki türde incelenirler.
Nesne-Yüklem İlişkisi Olan Belirtili Nesneler
Nesne-yüklem ilişkisi olan belirtili nesneler, yüklemin anlamını doğrudan tamamlarlar. Bu tür nesneler, cümlede yüklemden sonra bulunurlar.
Örnekler:
- Kitapı oku.
- Kızı gördüm.
- Arabayı yıkadım.
- Pencereyi aç.
- Dersleri iyi çalıştım.
Nesne-İsim İlişkisi Olan Belirtili Nesneler
Nesne-isim ilişkisi olan belirtili nesneler, yüklemin anlamını dolaylı olarak tamamlarlar. Bu tür nesneler, cümlede yüklemden önce veya sonra bulunabilirler.
Örnekler:
- Kızım okula gitti.
- Okula gittim.
- Arabayı yıkamayı düşünüyorum.
- Pencereyi açtım.
- Dersleri iyi çalıştım.
Belirtili Nesnelerin Cümlede Kullanım Alanları
Belirtili nesneler, cümlede çeşitli amaçlar için kullanılabilirler. Bu amaçlar şunlardır:
- İşlem bildiren fiillerin nesnesi olarak kullanılırlar.
- Karşılaştırma bildiren fiillerin nesnesi olarak kullanılırlar.
- Özellik bildiren fiillerin nesnesi olarak kullanılırlar.
- Sayı bildiren fiillerin nesnesi olarak kullanılırlar.
- Amaç bildiren fiillerin nesnesi olarak kullanılırlar.
Örnekler:
- Ödevi yaptım. (İşlem bildiren fiilin nesnesi)
- Ondan daha iyiyim. (Karşılaştırma bildiren fiilin nesnesi)
- Onun güzel olduğunu söyledi. (Özellik bildiren fiilin nesnesi)
- Onu beş kez gördüm. (Sayı bildiren fiilin nesnesi)
- Kitap okumak istiyorum. (Amaç bildiren fiilin nesnesi)
Belirtili Nesnelerin Cümlede Yapıları
Belirtili nesneler, cümlede genellikle basit isimlerdir. Ancak, isim tamlamaları, sıfat tamlamaları ve birleşik isimler de belirtili nesne olarak kullanılabilirler.
Örnekler:
- Kütüphanedeki** kitabı** okudum. (İsim tamlaması)
- Yaşlı adamı** gördüm. (Sıfat tamlaması)
- Kırmızı kalemi** aldım. (Birleşik isim)
Belirtili Nesnelerin Cümlede Yorumu
Belirtili nesneler, cümlede yüklemin anlamını tamamlayan isimlerdir. Bu nedenle, cümlenin anlamını anlamak için belirtili nesneleri doğru yorumlamak gerekir