Zarf Tümleci
Zarf tümleci, fiil, sıfat veya zarfların anlamlarını tamamlayan, onlara sorulan sorulara cevap veren ve edatlar aracılığıyla cümlede yer alan sözcük veya sözcük gruplarıdır. Zarf tümleci, yüklemin anlamını zaman, yer, yön, durum, miktar, soru, sebep, amaç, şart, ilgi, karşılaştırma gibi yönlerden tamamlar.
Zarf Tümleci Türleri
Zarf tümleçleri, anlamlarına göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
- Zaman Zarf Tümleci
Zaman zarfı tümleci, fiilin ne zaman yapıldığını, gerçekleştiğini veya gerçekleşeceğini belirtir. Zaman zarfı tümleci sorularına ne zaman?, kaçta?, ne zamandır?, ne zamana kadar?, sabah?, akşam?, gündüz?, gece?, yaz?, kış?, bahar?, sonbahar? gibi sorularla cevap verilir.
Örnekler:
-
Dün okula gittim. (ne zaman?)
-
Bu akşam sinemaya gideceğim. (ne zaman?)
-
Sabahtan beri çalışıyorum. (ne zamandır?)
-
Bu işi haftaya bitireceğim. (ne zamana kadar?)
-
Yaz tatilinde arkadaşlarımla gezeceğiz. (ne zaman?)
-
Yer Zarfı Tümleci
Yer zarfı tümleci, fiilin nerede yapıldığını, gerçekleştiğini veya gerçekleşeceğini belirtir. Yer zarfı tümleci sorularına nerede?, nereye?, nereden?, yukarı?, aşağı?, içeri?, dışarı?, ön?, arka?, sağ?, sol? gibi sorularla cevap verilir.
Örnekler:
-
Evde kitap okuyorum. (nerede?)
-
Okula gidiyorum. (nereye?)
-
Bahçeden çiçek topladım. (nereden?)
-
Yukarı çıkıp eşyalarımı aldım. (yukarı)
-
Aşağı inip yemeğimi yedim. (aşağı)
-
İçeri girip televizyon izledim. (içeri)
-
Dışarı çıkıp hava aldım. (dışarı)
-
Ön kapıdan girdim. (ön)
-
Arka kapıdan çıktım. (arka)
-
Sağ taraftaki koltuğa oturdum. (sağ)
-
Sol taraftaki pencereyi açtım. (sol)
-
Yön Zarfı Tümleci
Yön zarfı tümleci, fiilin hangi yöne doğru yapıldığını, gerçekleştiğini veya gerçekleşeceğini belirtir. Yön zarfı tümleci sorularına nereye?, hangi tarafa?, ileri?, geri?, yukarı?, aşağı?, içeri?, dışarı? gibi sorularla cevap verilir.
Örnekler:
-
Okula gidiyorum. (nereye?)
-
Bahçeden çiçek topladım. (hangi tarafa?)
-
Yukarı çıkıp eşyalarımı aldım. (yukarı)
-
Aşağı inip yemeğimi yedim. (aşağı)
-
İçeri girip televizyon izledim. (içeri)
-
Dışarı çıkıp hava aldım. (dışarı)
-
Durum Zarfı Tümleci
Durum zarfı tümleci, fiilin nasıl yapıldığını, gerçekleştiğini veya gerçekleşeceğini belirtir. Durum zarfı tümleci sorularına nasıl?, ne şekilde?, kaç?, ne kadar?, çok?, az?, hızlı?, yavaş?, sakin?, heyecanlı? gibi sorularla cevap verilir.
Örnekler:
- Yavaşça yürüdüm. (nasıl?)
- Kitabı dikkatlice okudum. (ne şekilde?)
- Bugün çok çalıştım. (ne kadar?)
- Çok mutluyum. (çok)
- Az yoruldum. (az)
- Hızlıca koştum. (hızlı)
- Yavaşça uyuyakaldım. (yavaş)
- Sakin bir şekilde konuştum. (sakin