Ek Fiil Nedir?
Ek fiil, isim soylu kelimelerin sonuna eklenerek bu kelimelerin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılmasını sağlayan bir tür yardımcı fiildir. Ek fiiller, isim soylu kelimeleri yüklem olarak kullanmamızı sağlayarak cümlenin anlamını zenginleştirmemize ve çeşitliliğini artırmamıza yardımcı olur.
Ek Fiillerin Görevleri
Ek fiiller, isim soylu kelimeleri yüklem olarak kullanmamızı sağlayarak şu görevleri yerine getirir:
- Cümlenin anlamını tamamlamak: Ek fiiller, isim soylu kelimelerin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılmasını sağlayarak cümlenin anlamını tamamlar. Örneğin, “Kitaplar masanın üstündedir.” cümlesinde “masanın üstünde” ifadesi isim soylu bir kelimedir. Bu kelimenin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılması için “dir” ek fiili eklenmiştir. Ek fiilin eklenmesiyle cümlenin anlamı “Kitaplar, masanın üstünde bulunuyor.” şeklinde tamamlanmıştır.
- Cümlenin kipini belirtmek: Ek fiiller, isim soylu kelimelerin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılmasını sağlayarak cümlenin kipini belirtir. Örneğin, “Okula geç kaldım.” cümlesinde “geç kaldım” ifadesi isim soylu bir kelimedir. Bu kelimenin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılması için “kaldım” ek fiili eklenmiştir. Ek fiilin eklenmesiyle cümlenin kipi “Geçmiş zaman” olarak belirtilmiştir.
- Cümlenin kişisini belirtmek: Ek fiiller, isim soylu kelimelerin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılmasını sağlayarak cümlenin kişisini belirtir. Örneğin, “Ben bu konuyu anladım.” cümlesinde “anladım” ifadesi isim soylu bir kelimedir. Bu kelimenin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılması için “anladım” ek fiili eklenmiştir. Ek fiilin eklenmesiyle cümlenin kişisi “1. tekil şahıs” olarak belirtilmiştir.
- Cümlenin sayısını belirtmek: Ek fiiller, isim soylu kelimelerin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılmasını sağlayarak cümlenin sayısını belirtir. Örneğin, “Siz bu konuyu anladınız mı?” cümlesinde “anladınız” ifadesi isim soylu bir kelimedir. Bu kelimenin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılması için “anladınız” ek fiili eklenmiştir. Ek fiilin eklenmesiyle cümlenin sayısı “2. çoğul şahıs” olarak belirtilmiştir.
Ek Fiillerin Çeşitleri
Ek fiiller, isim soylu kelimelere eklenme şekillerine göre üçe ayrılır:
-
Bildirme ek fiilleri: Bildirme ek fiilleri, isim soylu kelimelere “-di, -dir, -ecek, -ecekmiş” eklerinin eklenmesiyle oluşur. Bu ek fiiller, isim soylu kelimelerin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılmasını sağlayarak cümlenin kipini, kişisini ve sayısını belirtir.
-
Soru ek fiilleri: Soru ek fiilleri, isim soylu kelimelere “-mi, -mu, -mü, -ma, -me” eklerinin eklenmesiyle oluşur. Bu ek fiiller, isim soylu kelimelerin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılmasını sağlayarak cümlenin anlamını soru şekline dönüştürür.
-
İstek ek fiilleri: İstek ek fiilleri, isim soylu kelimelere “-a, -e, -asın, -esin, -alım, -elim, -alım, -elim” eklerinin eklenmesiyle oluşur. Bu ek fiiller, isim soylu kelimelerin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılmasını sağlayarak cümleye istek, emir, şart gibi anlamlar katar.
Bildirme Ek Fiilleri
Bildirme ek fiilleri, isim soylu kelimelere “-di, -dir, -ecek, -ecekmiş” eklerinin eklenmesiyle oluşur. Bu ek fiiller, isim soylu kelimelerin cümle içerisinde yüklem olarak kullanılmasını sağlayarak cümlenin kipini, kişisini ve sayısını belirtir.
-di ek fiili: “-di” ek fiili, geçmiş zaman kipini belirtir. Bu ek fiil, isim soylu kelimelere eklenerek cümlenin anlamını “Geçmişte oldu.” şeklinde tamamlar.
Örnekler:
- Okula gittim. (1. tekil şahıs, geniş zaman)
- Dün parkta oynadık. (1. çoğul şahıs, geniş zaman)
- Ahmet geçen hafta