Asonans Nedir?
Asonans, bir şiirde veya metinde, belirli bir sesin veya ses grubunun tekrarlanmasıdır. Bu ses, ünlü seslerden biri olabilir. Asonans, bir şiirde veya metinde müzikal bir etki yaratmak için kullanılabilir. Ayrıca, kelimelerin anlamlarını veya çağrışımlarını güçlendirmek için de kullanılabilir.
Asonansın Çeşitleri
Asonans, tekrarlanan sesin veya ses grubunun konumuna göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir.
- İç asonans: Bir şiirde veya metinde, aynı sesin veya ses grubunun aynı mısra içinde tekrarlanmasıdır. Örneğin, “Gülmekten gülmekten karnım ağrıdı.” cümlesinde “gül” sesindeki ünlü sesin tekrarlanması iç asonanstır.
- Dış asonans: Bir şiirde veya metinde, aynı sesin veya ses grubunun farklı mısralar içinde tekrarlanmasıdır. Örneğin, “Gökyüzünde bir bulut var, / O bulut beyaz ve parlak.” cümlesinde “u” sesindeki ünlü sesin tekrarlanması dış asonanstır.
- Köşe asonans: Bir şiirde veya metinde, aynı sesin veya ses grubunun farklı dizelerde, aynı hecede tekrarlanmasıdır. Örneğin, “Gökyüzünde bir bulut var, / O bulut beyaz ve parlak.” cümlesinde “u” sesindeki ünlü sesin tekrarlanması köşe asonanstır.
- Koşma asonans: Bir şiirde veya metinde, aynı sesin veya ses grubunun farklı dizelerde, farklı hecelerde tekrarlanmasıdır. Örneğin, “Gökyüzünde bir bulut var, / O bulut beyaz ve parlak.” cümlesinde “u” sesindeki ünlü sesin tekrarlanması koşma asonanstır.
Asonansın Etkileri
Asonans, bir şiirde veya metinde aşağıdaki etkileri yaratabilir:
- Müziksel bir etki yaratır. Asonans, bir şiirde veya metinde ritim ve ahenk duygusu yaratır. Bu, şiirin veya metnin daha hoş ve etkileyici olmasını sağlar.
- Kelimelerin anlamlarını veya çağrışımlarını güçlendirir. Asonans, bir şiirde veya metinde kullanılan kelimelerin anlamlarını veya çağrışımlarını güçlendirebilir. Örneğin, “Gülmekten gülmekten karnım ağrıdı.” cümlesinde “gül” sesindeki ünlü sesin tekrarlanması, “gülmek” eyleminin ne kadar şiddetli ve uzun sürdüğünü vurgular.
Asonans Örnekleri
Türk edebiyatında asonans örneklerine çok sayıda rastlanır. Örneğin, aşağıdaki şiirlerde asonans örnekleri görülebilir:
- **Nazım Hikmet Ran’ın “Memleketimden İnsan Manzaraları” şiirinde, “gül” sesindeki ünlü sesin tekrarlanması, şiirin coşkulu ve heyecanlı havasını vurgular:
*Gülüşü güzel bir kadının gülüşü gibi *Memleket tarlalarında bir buğday tarlası gibi Memleket tarlalarında bir buğday tarlası gibi
- **Ahmet Haşim’in “Sessiz Gemi” şiirinde, “a” sesindeki ünlü sesin tekrarlanması, şiirin hüzünlü ve melankolik havasını vurgular:
*Artık demir almak günü gelmişse zamandan *Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yol
- **Kemalettin Kamu’nun “Dağ Başını Duman Almış” şiirinde, “a” sesindeki ünlü sesin tekrarlanması, şiirin gür ve güçlü havasını vurgular:
*Dağ başını duman almış *Gümüş dere durmaz akar *Güneş ufuktan şimdi doğar Yürü git hemşerim yürü
Asonansın Kullanımı
Asonans, şiirde veya metinde farklı şekillerde kullanılabilir. Örneğin, asonans, bir şiirin veya metnin ana temasını veya mesajını vurgulamak için kullanılabilir. Ayrıca, asonans, bir şiirin veya metnin ritmini veya ahenkini yaratmak için de kullanılabilir.
Asonans, şiirde veya metinde dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır. Asonansın aşırı kullanımı, şiirin veya metnin anlamını veya etkisini zayıflatabilir.