Divan Edebiyatı Örnekleri
Divan edebiyatı, Türk kültüründe yaklaşık 700 yıl boyunca varlığını sürdürmüş bir edebiyat türüdür. Arap ve Fars edebiyatlarından etkilenerek ortaya çıkan divan edebiyatı, İslamiyet’in kabulünden sonra Türk kültürünün önemli bir parçası haline gelmiştir. Divan edebiyatında şiir, edebiyatın en önemli türüdür ve bu türün en önemli temsilcileri arasında Fuzuli, Baki, Nedim, Şeyh Galip gibi şairler yer alır.
Divan edebiyatında şiir, belli başlı kurallara göre yazılır. Bu kurallara “kafiye” ve “ölçü” adı verilir. Kafiye, şiirde dizelerin sonlarında tekrarlanan ses benzerlikleridir. Ölçü ise, şiirde dizelerin hece sayısına göre belirlenen bir düzendir. Divan edebiyatında kullanılan en yaygın ölçüler, “aruzun” farklı kalıplarıdır.
Divan edebiyatında şiir, genellikle aşk, doğa, tasavvuf gibi temaları işlemektedir. Bu temalar, şairlerin hayal dünyası ve duyguları ile şekillenmektedir. Divan edebiyatında aşk, en çok işlenen temalardan biridir. Bu temada, şairler genellikle sevgilinin güzelliğini, aşkın acısını ve özlemini dile getirirler. Doğa, divan edebiyatında da önemli bir yer tutar. Şairler, doğadaki güzellikleri ve bu güzelliklerin insan ruhuna olan etkisini şiirlerinde anlatırlar. Tasavvuf, divan edebiyatında kullanılan bir diğer önemli temadır. Tasavvuf şairleri, Allah’a ulaşmak ve manevi bir yolculuk yapmak için şiirlerini kullanırlar.
Divan Edebiyatında Şiir Türleri
Divan edebiyatında şiir, çeşitli türlere ayrılır. Bu türlerden bazıları şunlardır:
- Kaside: Kaside, divan şiirinin en önemli türlerinden biridir. Kasideler, genellikle bir kişi veya olay için yazılan övgü şiirleridir. Kasidenin en önemli bölümleri, “matla”, “mefatihul beyit”, “tevhid”, “münacat”, “naat”, “mersiye”, “tezkire” ve “fahriye”dir.
- Gazel: Gazel, divan şiirinin en yaygın türlerinden biridir. Gazeller, genellikle aşkı anlatan şiirlerdir. Gazelin en önemli bölümleri, “matla”, “müftea”, “beyitler” ve “makta”dır.
- Şarkı: Şarkı, divan şiirinin bir başka yaygın türüdür. Şarkılar, genellikle aşkı ve eğlenceyi anlatan şiirlerdir. Şarkının en önemli bölümleri, “matla”, “mefatihul beyit”, “beyitler” ve “turab”dır.
- Mesnevi: Mesnevi, iki dize ile başlayan ve her beytinde aynı ölçü ve kafiye düzeni kullanılan nazım biçimidir. Mesneviler, genellikle uzun hikayeleri anlatan şiirlerdir.
- Musammat: Musammat, her beytinde aynı ölçü ve kafiye düzeni kullanılan nazım biçimidir. Musammatlarda beyit sayısı sabit değildir.
- Kıt’a: Kıt’a, divan şiirinin en kısa nazım biçimidir. Kıt’alar, genellikle bir düşünce veya duyguyu anlatan şiirlerdir.
Divan Edebiyatında Şiir Örnekleri
Divan edebiyatında yazılmış birçok güzel şiir bulunmaktadır. Bu şiirlerden bazıları şunlardır:
- Fuzuli’nin “Sevgiliye Şiir”i:
**Aşkınla yanan gönül, Yanıyor alev alev. Seninle aydınlanan göz, Yaşıyor her an sevinçle.
Gönül gözüm, seni görünce, Sevincim sonsuz artıyor. Kalbim sevginle dolunca, Aşkınla öldüm ben anlıyorsun.
Aşkınla yanan gönül, Yanıyor alev alev. Seninle aydınlanan göz, Yaşıyor her an sevinçle.**
- Baki’nin “Sevgiliyi Anma” Şiiri:
**Ey sevgili, sen benim gönlümün sultanısın. Senin aşkın olmadan ben yaşayamam. Gözlerin benim için cennet gibidir. Gülüşünü görmek için can atıyorum.
Sensiz geçen bir gün benim için bir asır gibidir. Yüzün