Kesikli Değişkenler
Kesikli Değişken Nedir?
Kesikli değişken, belirli bir değer aralığında yalnızca belirli değerler alabilen değişkenlerdir. Örneğin, bir sınıftaki öğrenci sayısı, bir üretim bandındaki ürün sayısı, giriş hatalarının sayısı gibi değişkenler kesikli değişkenlerdir.
Kesikli değişkenler, sayısal değişkenler olarak da bilinirler. Ancak, tüm sayısal değişkenler kesikli değildir. Örneğin, yaş, ağırlık, akademik başarı, öğrenme başarısı, tutum gibi değişkenler sürekli değişkenlerdir.
Kesikli Değişkenlerin Özellikleri
Kesikli değişkenlerin başlıca özellikleri şunlardır:
- Kesikli değişkenler, belirli bir değer aralığında yalnızca belirli değerler alırlar. Örneğin, bir sınıftaki öğrenci sayısı 1 ile 50 arasında olabilir, ancak 51 veya 52 olamaz.
- Kesikli değişkenler, sayısal olarak ifade edilebilirler. Örneğin, bir sınıftaki öğrenci sayısı 25, bir üretim bandındaki ürün sayısı 1000, giriş hatalarının sayısı 5 olabilir.
- Kesikli değişkenler, normal dağılım göstermezler. Normal dağılım, sürekli değişkenler için geçerli bir dağılım türüdür.
Kesikli Değişkenlerin Türleri
Kesikli değişkenler, iki ana gruba ayrılır:
- Kategorik Kesikli Değişkenler: Kategorik kesikli değişkenler, gözlemlerin belirli kategorilere ayrılmasını sağlayan değişkenlerdir. Örneğin, cinsiyet, medeni durum, kan grubu, şube gibi değişkenler kategorik kesikli değişkenlerdir.
- Sıra Değişkenleri: Sıra değişkenleri, gözlemlerin belirli bir sıraya göre sıralanmasını sağlayan değişkenlerdir. Örneğin, yarışmadaki dereceler, sınavdaki başarı sıralamaları, yaş sıralamaları gibi değişkenler sıra değişkenleridir.
Kesikli Değişkenlerin İstatistiksel Analizi
Kesikli değişkenler, istatistiksel analizde sıklıkla kullanılırlar. Kesikli değişkenlerle yapılan istatistiksel analizlerde genellikle aşağıdaki yöntemler kullanılır:
- Tanımlayıcı İstatistik: Tanımlayıcı istatistik, verilerin özetlenmesi ve anlamlı özelliklerinin ortaya çıkarılması için kullanılan bir yöntemdir. Kesikli değişkenler için kullanılan başlıca tanımlayıcı istatistikler şunlardır:
- Ortalama: Verilerin ortalama değeridir.
- Medyan: Verilerin ortasında yer alan değerdir.
- Mod: Verilerin en çok tekrarlanan değeridir.
- Standart Sapma: Verilerin dağılımının yığılımının ölçüsüdür.
- Hipotez Testleri: Hipotez testleri, iki veya daha fazla popülasyon veya grup arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için kullanılan bir yöntemdir. Kesikli değişkenler için kullanılan başlıca hipotez testleri şunlardır:
- Binominal Test: İki kategorik değişken arasındaki farkın test edilmesi için kullanılan bir testtir.
- Pearson Ki-Kare Testi: İki veya daha fazla kategorik değişken arasındaki farkın test edilmesi için kullanılan bir testtir.
- Tek Örneklem T Testi: Bir popülasyon ortalamasının belirli bir değerden farklı olup olmadığının test edilmesi için kullanılan bir testtir.
- İki Örneklem T Testi: İki popülasyon ortalamasının farklı olup olmadığının test edilmesi için kullanılan bir testtir.
Kesikli Değişken Örnekleri
Kesikli değişkenlerin günlük yaşamda ve bilimde birçok örneği vardır. İşte kesikli değişkenlerin bazı örnekleri:
- Sayısal Değişkenler:
- Bir sınıftaki öğrenci sayısı
- Bir üretim bandındaki ürün sayısı
- Giriş hatalarının sayısı
- Yaş
- Ağırlık
- Akademik başarı
- Öğrenme başarısı
- Tutum
- Kategorik Değişkenler:
- Cinsiyet
- Medeni durum
- Kan grubu
- Şube
- Saç rengi
- Göz rengi
- Sıra Değişkenleri:
- Yarışmadaki dereceler
- Sınavdaki başarı sıralamaları
- Yaş sıralamaları
Sonuç
Kesikli değişkenler, istatistiksel analizde sıklıkla kullanılan önemli bir değişken türüdür. Kesikli değişkenlerin özelliklerini ve örneklerini anlamak, istatistiksel analiz yöntemlerini daha iyi anlamamıza yardımcı olur.