Özne ve Yüklem Nedir?
Cümleler, temel öğeler ve yardımcı öğeler olmak üzere iki temel öğeden oluşur. Temel öğeler, cümlenin anlamını taşıyan ve cümlenin yapısını oluşturan öğelerdir. Yardımcı öğeler ise, cümlenin anlamını tamamlayan ve cümlenin yapısını destekleyen öğelerdir.
Cümlenin temel öğeleri şunlardır:
- Özne
- Yüklem
Özne Nedir?
Cümleyi oluşturan kişi veya şeyleri tanımlayan öğeye özne denir. Özne, cümlede yapılan eylemi yapan veya eylemden etkilenen kişi veya şeydir.
Öznenin özellikleri şunlardır:
- Cümlede işi yapan veya işten etkilenen kişi veya şeyi gösterir.
- Cümlenin temel öğelerinden biridir.
- Cümlenin anlamını taşır.
- Cümlenin yapısını oluşturur.
Öznenin Çeşitleri
Özneler, gerçek özne ve sözde özne olmak üzere iki çeşittir.
Gerçek Özne
Cümlede işi yapan veya işten etkilenen gerçek kişi veya şeyi gösteren öznedir.
Gerçek öznenin özellikleri şunlardır:
- Cümlede işi yapan veya işten etkilenen gerçek kişi veya şeyi gösterir.
- Cümlenin temel öğelerinden biridir.
- Cümlenin anlamını taşır.
- Cümlenin yapısını oluşturur.
Gerçek özne örnekleri:
- Kedi fareyi yakaladı. (Gerçek özne: kedi)
- Çocuklar parkta oynadı. (Gerçek özne: çocuklar)
- İnsanlar her zaman mutlu olamaz. (Gerçek özne: insanlar)
Sözde Özne
Cümlede işi yapan veya işten etkilenen gerçek kişi veya şeyi göstermeyen, ancak cümlenin anlamını tamamlayan öznedir.
Sözde öznenin özellikleri şunlardır:
- Cümlede işi yapan veya işten etkilenen gerçek kişi veya şeyi göstermez.
- Cümlenin temel öğelerinden biri değildir.
- Cümlenin anlamını tamamlar.
- Cümlenin yapısını oluşturmaz.
Sözde özne örnekleri:
- Onun gelmesini bekliyorum. (Sözde özne: gelmesini)
- Bu kitap okunmaya değer. (Sözde özne: okunmaya)
- Bu sorunun cevabı kolay değil. (Sözde özne: cevabı)
Yüklem Nedir?
Cümleyi oluşturan eylemi veya durumu gösteren öğeye yüklem denir. Yüklem, cümlede öznenin yaptığı veya içinde bulunduğu eylemi veya durumu belirtir.
Yüklemin özellikleri şunlardır:
- Cümlede öznenin yaptığı veya içinde bulunduğu eylemi veya durumu belirtir.
- Cümlenin temel öğelerinden biridir.
- Cümlenin anlamını taşır.
- Cümlenin yapısını oluşturur.
Yüklemin Çeşitleri
Yüklemler, fiilimsi ve isim cümlesi yüklemi olmak üzere iki çeşittir.
Fiilimsi Yüklem
Cümlede öznenin yaptığı veya içinde bulunduğu eylemi veya durumu fiilimsilerle belirten yüklemdir. Fiilimsi yüklemler, fiil, fiilimsi ve isim-fiilden oluşabilir.
Fiilimsi yüklem örnekleri:
- Kedi fareyi yakaladı. (Fiilimsi yüklem: yakaladı)
- Çocuklar parkta oynadı. (Fiilimsi yüklem: oynadı)
- İnsanlar her zaman mutlu olamaz. (Fiilimsi yüklem: olamaz)
İsim Cümlesi Yüklemi
Cümlede öznenin yaptığı veya içinde bulunduğu eylemi veya durumu isim cümlesiyle belirten yüklemdir. İsim cümlesi yüklemi, isim, sıfat, zarf, edat veya bağlaçlardan oluşabilir.
İsim cümlesi yüklem örnekleri:
- Bu kitap okunmaya değer. (İsim cümlesi yüklemi: okunmaya değer)
- Bu sorunun cevabı kolay değil. (İsim cümlesi yüklemi: kolay değil)
- Sabahın erken saatleriydi. (İsim cümlesi yüklemi: erken saatlerdi)
Özne ve Yüklem Arasındaki İlişki
Cümlede öz