Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
Redoks tepkimeleri, elektron alışverişi ile gerçekleşen kimyasal tepkimelerdir. Bu tepkimelerde, bir madde elektron vererek (indirgenerek) diğer madde elektron alarak (oksitlenerek) yükseltgenme basamaklarını değiştirir.
Redoks tepkimelerinin denkleştirilmesi, tepkimedeki atomların sayıları ve yükseltgenme basamaklarının korunması prensibine göre yapılır.
Denkleştirme Yöntemleri
Redoks tepkimelerinin denkleştirilmesinde kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
- Elektron Denkleştirme Yöntemi
- Yükseltgenme Basamağı Denkleştirme Yöntemi
- Elektron ve Yükseltgenme Basamağı Denkleştirme Yöntemi
Elektron Denkleştirme Yöntemi
Elektron denkleştirme yönteminde, tepkimedeki atomların sayıları ve yükseltgenme basamakları korunurken, elektron sayısı eşitlenir.
Bu yöntemde, tepkimedeki oksijen ve hidrojen atomlarının sayıları korunur. Yükseltgenme basamakları değişen atomların yükseltgenme basamakları arasındaki fark bulunur. Bu fark, elektron sayısı olarak alınır ve tepkime denklemindeki her iki tarafta da eşitlenir.
Örnek:
Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2
Bu tepkimede, Zn atomu oksidasyona uğrayarak +2 yükseltgenme basamağına geçerken, H atomu indirgenerek +1 yükseltgenme basamağına geçer.
Yükseltgenme basamakları arasındaki fark 2-(-1) = 3’tür. Bu nedenle, tepkime denkleminde her iki tarafta da 3 elektron eşitlenir.
Denkleştirilmiş tepkime denklemi:
Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2 + 2e
Yükseltgenme Basamağı Denkleştirme Yöntemi
Yükseltgenme basamağı denkleştirme yönteminde, tepkimedeki atomların sayıları korunurken, yükseltgenme basamakları eşitlenir.
Bu yöntemde, tepkimedeki atomların sayıları korunur. Yükseltgenme basamakları değişen atomların yükseltgenme basamakları arasındaki fark bulunur. Bu fark, tepkime denklemindeki her iki tarafta da eşitlenir.
Örnek:
Fe2O3 + 3CO → 2Fe + 3CO2
Bu tepkimede, Fe atomu oksidasyona uğrayarak +3 yükseltgenme basamağına geçerken, C atomu indirgenerek +4 yükseltgenme basamağına geçer.
Yükseltgenme basamakları arasındaki fark 3-(-2) = 5’tir. Bu nedenle, tepkime denkleminde her iki tarafta da 5 elektron eşitlenir.
Denkleştirilmiş tepkime denklemi:
Fe2O3 + 3CO → 2Fe + 3CO2 + 5e
Elektron ve Yükseltgenme Basamağı Denkleştirme Yöntemi
Elektron ve yükseltgenme basamağı denkleştirme yöntemi, yukarıdaki iki yöntemin bir kombinasyonudur. Bu yöntemde, tepkimedeki atomların sayıları ve yükseltgenme basamakları korunurken, elektron sayısı ve yükseltgenme basamakları arasındaki fark eşitlenir.
Örnek:
Cu + 2HCl → CuCl2 + H2
Bu tepkimede, Cu atomu oksidasyona uğrayarak +2 yükseltgenme basamağına geçerken, H atomu indirgenerek +1 yükseltgenme basamağına geçer.
Yükseltgenme basamakları arasındaki fark 2-(-1) = 3’tür. Bu nedenle, tepkime denkleminde her iki tarafta da 3 elektron eşitlenir.
Ancak, bu durumda tepkime denkleminde Cu atomlarının sayıları da eşitlenmelidir. Bu nedenle, tepkime denkleminde Cu atomlarını 2 ile çarparız.
Denkleştirilmiş tepkime denklemi:
2Cu + 2HCl → 2CuCl2 + H2
Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Redoks tepkimelerinin denkleştirilmesinde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:
- Tep