Türk Uzun Havaları
Uzun hava, Türk halk müziğinde serbest ritimli olarak söylenen ezgi türü. Genellikle 6/8, 9/8, 10/8 gibi ölçülerde bestelenen uzun havalarda, ölçüler esnek bir şekilde uygulanabilir. Bu nedenle, uzun havalar için “usulsüz” adı da kullanılır.
Uzun havalar, genellikle birer hikaye veya duyguyu anlatır. Bu nedenle, uzun havalara “destansı türkü” veya “hikâyeli türkü” de denir. Uzun havalarda anlatılan hikayeler, genellikle aşk, ayrılık, gurbet, ölüm, doğa ve sosyal konularla ilgilidir.
Uzun havalar, Türk halk müziğinin en önemli ve en sevilen türlerinden biridir. Uzun havalar, Türk kültürünün ve geleneklerinin önemli bir parçasıdır.
Uzun Havaların Kökeni
Uzun havaların kökeni, Orta Asya’ya kadar uzanır. Orta Asya’da, halk şairleri, destanları ve hikayeleri uzun havalar şeklinde söylemişlerdir. Bu gelenek, Anadolu’ya göç ile birlikte gelmiştir.
Uzun havalar, Anadolu’da da oldukça yaygınlaşmıştır. Özellikle, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde uzun havalar çok sevilir.
Uzun Havaların Başlıca Formları
Uzun havalar, farklı formlarda söylenebilir. Başlıca uzun hava formları şunlardır:
- Bozlak: İç Anadolu ve Güney Anadolu’da yaygın olan bir uzun hava türüdür. Bozlaklar, genellikle aşk, ayrılık ve gurbet temalarını işler.
- Hoyrat: Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da yaygın olan bir uzun hava türüdür. Hoyratlar, genellikle savaş, kahramanlık ve mücadele temalarını işler.
- Gurbet Havası: Gurbete giden veya gurbette yaşayan kişilerin duygularını anlatan bir uzun hava türüdür.
- Yol Havası: Yolculuk sırasında söylenen bir uzun hava türüdür.
- Maya: Aşk ve sevgi temalarını işleyen bir uzun hava türüdür.
- Barak Havası: Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yaşayan Barak Türkmenlerinin özgü bir uzun hava türüdür. Barak havaları, genellikle doğa, aşk ve ölüm temalarını işler.
- Müstezat: 10/8 ölçüsünde söylenen bir uzun hava türüdür. Müstezatlar, genellikle aşk, ayrılık ve gurbet temalarını işler.
Uzun Havaların Özellikleri
Uzun havalar, aşağıdaki özelliklere sahiptir:
- Serbest ritimlidir. Uzun havalarda, ölçüler esnek bir şekilde uygulanabilir. Bu nedenle, uzun havalar için “usulsüz” adı da kullanılır.
- Genellikle birer hikaye veya duyguyu anlatır. Bu nedenle, uzun havalara “destansı türkü” veya “hikâyeli türkü” de denir.
- Türk kültürünün ve geleneklerinin önemli bir parçasıdır.
Uzun Havaların Önde Gelen Sanatçıları
Uzun havalar, Türk halk müziğinin en önemli ve en sevilen türlerinden biri olduğu için, bu türde çok sayıda önde gelen sanatçı yetişmiştir. Bu sanatçılardan bazıları şunlardır:
- Neşet Ertaş: “Bozlak Baba” olarak da bilinen Neşet Ertaş, Türk halk müziğinin en önemli temsilcilerinden biridir. Ertaş, bozlak türünde birçok unutulmaz eser bırakmıştır.
- Aşık Veysel: “Bozkırın Tezenesi” olarak da bilinen Aşık Veysel, Türk halk müziğinin en önemli ozanları arasında yer alır. Ertaş, bozlak, hoyrat ve türkü türlerinde birçok eser bestelemiştir.
- Mahzuni Şerif: “Ustadım” olarak da bilinen Mahzuni Şerif, Türk halk müziğinin en önemli söz yazarlarından biridir. Şerif, bozlak, hoyrat ve türkü türlerinde birçok eser yazmıştır.
- İbrahim Tatlıses: Türk halk müziği, arabesk ve pop müzik gibi farklı türlerde eserler seslendiren İbrahim Tatlıses, uzun hava türünde de birçok başarılı eser seslendirmiştir.
- Gülşen: Türk pop müziğinin en önemli temsilcilerinden biri olan Gülşen, “Yıldızlara Bakmak” adlı uzun hava ile uzun hava türünde dikkat çekmiştir.
Uzun Havaların Günümüzdeki Durumu
Uzun havalar, Türk halk müziğinin en önemli ve en sevilen türlerinden biri olmaya devam etmektedir. Uzun havalar, günümüzde de birçokuzu