Adına fatura düzenlenen kişi ile ödemeyi yapan kişinin farklı olması, günümüzde sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Bu durum, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Örneğin, bir kişi başkası adına bir hediye veya hediyelik eşya satın alabilir. Ya da bir şirket, çalışanlarına yolluk veya harcırah ödemesi yapabilir. Bu durumlarda, faturanın kimin adına düzenlenmesi gerektiği hususu merak konusudur.
Vergi Usul Kanunu (VUK)‘na göre, fatura; malın teslimi veya hizmetin ifası karşılığında faturayı düzenleyenin, malı satan veya hizmeti ifa edenin vergi kimlik numarasını, malı satın alanın veya hizmeti alan kişinin ad, soyadı veya unvanını, malın veya hizmetin nevi, miktarını, birim fiyatını, vergisini, tutarı ve tarih ve numarayı içermek zorundadır.
VUK’nun 230. maddesine göre, faturanın düzenlenmesinde fatura bedelinin kimin tarafından ödendiği hususu önemli değildir. Fatura, malı satın alan veya kendisine iş yapılan gerçek veya tüzel kişi adına düzenlenir.
Bu nedenle, adına fatura düzenlenen kişi ile ödemeyi yapan kişi farklı olsa bile, faturanın malı satın alan veya kendisine iş yapılan gerçek veya tüzel kişi adına düzenlenmesi gerekmektedir.
Faturanın kimin adına düzenlenmesi gerektiği hususunda vergi mükellefleri tarafından bazı tereddütler yaşanabilmektedir. Bu tereddütlerin temelinde, faturanın bir ödeme belgesi olarak görülmesi yatmaktadır. Fatura, malın teslimi veya hizmetin ifası karşılığında düzenlenen bir belge olduğu için, ödemeyi yapan kişinin faturanın adını taşıyan kişi olması gerektiği düşünülmektedir. Ancak, VUK’nun hükümlerine göre, faturanın düzenlenmesinde fatura bedelinin kimin tarafından ödendiği hususu önemli değildir.
Adına fatura düzenlenen kişi ile ödemeyi yapan kişinin farklı olması durumunda, faturanın kimin adına düzenlenmesi gerektiği hususunda şu hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir:
- Fatura, malı satın alan veya kendisine iş yapılan gerçek veya tüzel kişi adına düzenlenmelidir.
- Faturanın bedelinin kimin tarafından ödendiği hususu, faturanın düzenlenmesini etkilemez.
- Fatura, malın teslimi veya hizmetin ifası karşılığında düzenlenmelidir.
Adına fatura düzenlenen kişi ile ödemeyi yapan kişinin farklı olması durumunda, faturanın düzenlenmesinde dikkat edilmesi gereken bazı hususlar şunlardır:
- Faturanın “Müşteri” bölümünde, malı satın alan veya kendisine iş yapılan gerçek veya tüzel kişinin adı, soyadı veya unvanı, vergi kimlik numarası ve adresi belirtilmelidir.
- Faturanın “Satıcı” bölümünde, malın teslim eden veya hizmeti ifa eden gerçek veya tüzel kişinin adı, soyadı veya unvanı, vergi kimlik numarası ve adresi belirtilmelidir.
- Faturanın “Mal/Hizmet” bölümünde, malın veya hizmetin nevi, miktarı, birim fiyatı, vergisi ve tutarı belirtilmelidir.
- Faturanın “Ödeme” bölümünde, fatura bedelinin ödenme şekli ve tutarı belirtilmelidir.
Adına fatura düzenlenen kişi ile ödemeyi yapan kişinin farklı olması durumunda, faturanın düzenlenmesinde dikkat edilmesi gereken hususlara uyulmaması durumunda, vergi mükellefleri çeşitli yaptırımlarla karşı karşıya kalabilirler. Bu yaptırımlar şunlardır:
- Faturanın usulüne uygun düzenlenmemesi nedeniyle cezalı tarhiyat yapılması
- Vergi ziyaı cezası kesilmesi
- İdari para cezası kesilmesi
- Vergi incelemesine tabi tutulma
Adına fatura düzenlenen kişi ile ödemeyi yapan kişinin farklı olması durumunda, faturanın usulüne uygun düzenlenmesi ve bu hususta dikkat edilmesi gereken hususlara uyulması, vergi mükelleflerinin hak kaybı yaşamaması açısından önemlidir.