Araba Sevdası, Recaizade Mahmut Ekrem tarafından 1896 yılında yayımlanan realist bir romandır. Roman, Tanzimat döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nun Batı’ya açılması ve batılılaşma sürecinde ortaya çıkan yanlış tarafları eleştirel bir bakış açısıyla ele almaktadır.
Romanın baş karakteri, Bihruz Bey’dir. Bihruz Bey, eski vezirlerden bir paşanın oğludur. Yarı yamalak bir öğrenim görmüş, 23-24 yaşlarında bir gençtir. Babası öldükten sonra annesiyle kendisine 28.000 liralık bir servet kalır. Yazları Çamlıca’da, kışları Süleymaniye’de oturur. Çalışmakta olduğu işyerine ara sıra uğrar.
Bihruz Bey, dış görünüşe çok önem veren, alafranga yaşama meraklı bir gençtir. Herkesle Fransızca konuşur. Kıyafetlerine, arabasına ve yaşadığı eve büyük önem verir. Bihruz Bey, Batı’nın maddi ve kültürel değerlerini benimsemiş, ancak bu değerlerin ruhunu anlayamamıştır.
Bihruz Bey, bir gün Çamlıca’da gezerken, Periveş adında bir genç kızla tanışır. Periveş, Bihruz Bey’in ilk görüşte aşık olduğu bir güzelliktir. Ancak Periveş, Bihruz Bey’in maddi değerlerine önem veren tavrından hoşlanmaz. Bihruz Bey, Periveş’in kalbini kazanmak için uğraşır, ancak başarılı olamaz.
Bihruz Bey, Periveş’ten umudunu kestikten sonra, başka kadınlarla ilgilenmeye başlar. Ancak hiçbiri Periveş’in yerini dolduramaz. Bihruz Bey, Periveş’i unutamadığı için bir türlü mutlu olamaz.
Romanın sonunda, Bihruz Bey, Periveş’in öldüğünü öğrenir. Bihruz Bey, Periveş’in ölümünden sonra büyük bir yıkım yaşar. Artık hayata küsmüş, hiçbir şeyden zevk almayan bir adam haline gelir.
Romanın Temel Temaları
- Batılılaşmanın yanlış yönleri
- Dış görünüşe önem verme
- Maddi değerlere önem verme
- Gerçek aşk
- Hayal kırıklığı
Romanın Eleştirel Yönü
Recaizade Mahmut Ekrem, Araba Sevdası romanında, Bihruz Bey karakterinden hareketle, Tanzimat döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşanan batılılaşma sürecinin yanlış yönlerini eleştirir. Bihruz Bey, Batı’nın maddi ve kültürel değerlerini benimsemiş, ancak bu değerlerin ruhunu anlayamamıştır. Bihruz Bey’in davranışları, Batılılaşma sürecinin yüzeyselliğini ve çarpıklığını yansıtmaktadır.
Roman, Batılılaşmanın yanlış yönlerini eleştirmenin yanı sıra, dış görünüşe önem verme, maddi değerlere önem verme ve gerçek aşk gibi temaları da ele almaktadır.
Romanın Dönemi ve Önemi
Araba Sevdası, Türk edebiyatında ilk realist roman örneğidir. Roman, Tanzimat döneminin önemli eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Roman, Batılılaşma sürecinin yanlış yönlerini eleştirmesi ve dönemin toplumsal gerçeklerini yansıtması bakımından önemlidir.
Roman, ilk olarak 1896 yılında Servet-i Fünun dergisinde tefrika edilmiş, ardından 1898 yılında kitap olarak yayımlanmıştır. Roman, yayımlandığı dönemde büyük bir ilgi görmüş ve Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biri haline gelmiştir.
Romanın Uyarlamaları
Araba Sevdası, sinema ve televizyonda birçok kez uyarlanmıştır. Romanın ilk sinema uyarlaması 1914 yılında yapılmıştır. Romanın en son sinema uyarlaması ise 2002 yılında yapılmıştır. Romanın televizyon uyarlamaları arasında ise 1968, 1988 ve 2021 yılları arasında yapılan diziler bulunmaktadır.
Araba Sevdası, Türk edebiyatında önemli bir yere sahip olan bir romandır. Roman, Batılılaşma sürecinin yanlış yönlerini eleştirmesi ve dönemin toplumsal gerçeklerini yansıtması bakımından önemlidir. Roman, günümüzde de okunmaya ve ilgi görmeye devam etmektedir.