Mustafa Kemal Atatürk’ün babasının mesleği
Mustafa Kemal Atatürk’ün babası Ali Rıza Efendi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde yaşamış bir devlet memuru ve kereste tüccarıydı. 1839 yılında Selanik’te dünyaya gelen Ali Rıza Efendi, ilk olarak Selanik’te Evkaf İdaresi’nde kâtiplik yaptı. Daha sonra Rüsumat (Gümrük) İdaresinde gümrük memurluğu yaptı. Memurluğunu, Osmanlı Rumelisi’nin Yunanistan sınırında, Olimpos Dağı eteklerinde, Çayağzı veya Papazköprüsü denilen dağlık, ıssız, Yunan eşkıyanın herkesi haraca bağladığı tehlikeli bir sınır geçidinde yaptı.
Ali Rıza Efendi, memurluk görevinin yanı sıra kereste ticaretiyle de uğraştı. Selanik’te bir kereste dükkanı açtı ve bu dükkandan elde ettiği gelirle ailesinin geçimini sağladı. Ali Rıza Efendi, modern düşünceli bir insandı. Atatürk, onu az hatırladığını söylemekle birlikte zekâ ve azmini anar, modern düşünceli bir kimse olduğunu söylerdi.
Ali Rıza Efendi, 1893 yılında Selanik’te vefat etti. Atatürk, babasının vefatında 12 yaşındaydı. Babasının ölümünden sonra, Mustafa Kemal’in eğitim masraflarını annesi Zübeyde Hanım karşıladı.
Ali Rıza Efendi’nin memurluk hayatı
Ali Rıza Efendi, memurluk hayatına 1860 yılında Selanik’te Evkaf İdaresi’nde kâtip olarak başladı. Evkaf İdaresi, Osmanlı İmparatorluğu’nda vakıfların yönetiminden sorumlu olan bir kurumdu. Ali Rıza Efendi, bu kurumda yaklaşık 10 yıl görev yaptı.
1870 yılında Ali Rıza Efendi, Rüsumat (Gümrük) İdaresinde gümrük memurluğu yapmaya başladı. Memurluğunu, Osmanlı Rumelisi’nin Yunanistan sınırında, Olimpos Dağı eteklerinde, Çayağzı veya Papazköprüsü denilen dağlık, ıssız, Yunan eşkıyanın herkesi haraca bağladığı tehlikeli bir sınır geçidinde yaptı. Bu görev, Ali Rıza Efendi’nin cesaretini ve kararlılığını ortaya koydu.
Ali Rıza Efendi, gümrük memurluğu görevini 1888 yılına kadar sürdürdü. Bu dönemde, Osmanlı Devleti’nin ekonomik ve siyasi sorunları nedeniyle gümrük memurluğu görevi oldukça zorlayıcıydı. Ali Rıza Efendi, bu zorluklara rağmen görevini başarıyla yerine getirdi.
Ali Rıza Efendi’nin kereste ticareti
Ali Rıza Efendi, memurluk görevinin yanı sıra kereste ticaretiyle de uğraştı. Selanik’te bir kereste dükkanı açtı ve bu dükkandan elde ettiği gelirle ailesinin geçimini sağladı. Ali Rıza Efendi, kereste ticaretinde de başarılı oldu ve kısa sürede Selanik’te tanınan bir iş adamı haline geldi.
Ali Rıza Efendi, kereste ticaretiyle uğraşırken, aynı zamanda modern düşünceli bir insan olarak da öne çıktı. Selanik’te açılan tiyatrolara ve konserlere gider, gazete ve dergileri takip ederdi. Ali Rıza Efendi’nin bu tutumu, Mustafa Kemal’in de modern düşünceli bir insan olarak yetişmesinde önemli bir rol oynadı.
Ali Rıza Efendi’nin Atatürk’ün yetişmesinde etkisi
Ali Rıza Efendi, Mustafa Kemal’in yetişmesinde önemli bir rol oynadı. Atatürk, babasının azmini, kararlılığını ve modern düşüncesini örnek aldı. Ali Rıza Efendi’nin vefatı, Mustafa Kemal için büyük bir kayıp oldu. Atatürk, babasının ölümünden sonra, annesi Zübeyde Hanım’ın desteğiyle eğitim hayatına devam etti.
Ali Rıza Efendi, Mustafa Kemal’in yetişmesinde önemli bir rol oynamış olsa da, onu çok az hatırladığını söylemiştir. Bunun nedeni, Ali Rıza Efendi’nin Mustafa Kemal’in henüz 12 yaşındayken vefat etmesidir.
Sonuç
Ali Rıza Efendi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde yaşamış bir devlet memuru ve kereste tüccarıydı. Modern düşünceli bir insan olan Ali Rıza Efendi, Mustafa Kemal’in yetişmesinde önemli bir rol oynadı.