Bağımlı ve Bağımsız Değişkenler
Bağımlı ve bağımsız değişkenler, istatistiksel analizde kullanılan iki temel kavramdır. Bağımlı değişken, araştırmanın sonucunu veya etkilenen değişkeni temsil eder. Bağımsız değişken ise araştırmanın nedenini veya etkileyen değişkeni temsil eder.
Bağımlı değişkenler genellikle “Y” ile gösterilir. Bağımsız değişkenler ise genellikle “X” ile gösterilir. Örneğin, “öğrenci başarısı” bağımlı değişken olabilirken, “ders çalışma süresi” bağımsız değişken olabilir.
Bağımlı Değişkenler
Bağımlı değişkenler, araştırmanın sonucunu veya etkilenen değişkeni temsil eder. Bu değişkenler, araştırmanın amacına göre değişebilir. Örneğin, bir araştırmada bağımlı değişken “hastalık semptomları” olabilirken, başka bir araştırmada “öğrenci başarısı” olabilir.
Bağımlı değişkenler, genellikle sayısal veya kategorik olabilir. Sayısal bağımlı değişkenler, ölçülebilir değişkenlerdir. Örneğin, “sınav puanı”, “satış miktarı” ve “hastalık süresi” sayısal bağımlı değişkenlerdir. Kategorik bağımlı değişkenler, ölçülebilir olmayan değişkenlerdir. Örneğin, “cinsiyet”, “siyasi görüş” ve “hastalık türü” kategorik bağımlı değişkenlerdir.
Bağımsız Değişkenler
Bağımsız değişkenler, araştırmanın nedenini veya etkileyen değişkeni temsil eder. Bu değişkenler, araştırmanın amacına göre değişebilir. Örneğin, bir araştırmada bağımsız değişken “ilaç tedavisi” olabilirken, başka bir araştırmada “ders çalışma süresi” olabilir.
Bağımsız değişkenler, genellikle sayısal veya kategorik olabilir. Sayısal bağımsız değişkenler, ölçülebilir değişkenlerdir. Örneğin, “ilaç dozu”, “satış fiyatı” ve “hastalık şiddeti” sayısal bağımsız değişkenlerdir. Kategorik bağımsız değişkenler, ölçülebilir olmayan değişkenlerdir. Örneğin, “ilaç türü”, “ders saati” ve “hastalık tanısı” kategorik bağımsız değişkenlerdir.
Bağımlı ve Bağımsız Değişkenler Arasındaki İlişki
Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişki, araştırmanın amacına göre belirlenir. Araştırmacı, bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek için istatistiksel testler kullanır.
Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişki, pozitif, negatif veya anlamsız olabilir.
- Pozitif ilişki, bağımsız değişkenin artmasıyla bağımlı değişkenin de arttığını gösterir. Örneğin, “ders çalışma süresi” bağımsız değişkeninin artmasıyla “öğrenci başarısı” bağımlı değişkeninin de artması, pozitif bir ilişkiye örnektir.
- Negatif ilişki, bağımsız değişkenin artmasıyla bağımlı değişkenin azaldığını gösterir. Örneğin, “sigara içme miktarı” bağımsız değişkeninin artmasıyla “ömür beklentisi” bağımlı değişkeninin azalması, negatif bir ilişkiye örnektir.
- Anlamsız ilişki, bağımsız değişkenin artmasıyla bağımlı değişkenin artmadığını veya azalmadığını gösterir. Örneğin, “doğum günü” bağımsız değişkeninin “öğrenci başarısı” bağımlı değişkeni üzerinde bir etkisinin olmaması, anlamsız bir ilişkiye örnektir.
Bağımlı ve Bağımsız Değişken Örnekleri
Bağımlı ve bağımsız değişkenler, her türlü araştırmada kullanılabilir. İşte bazı bağımlı ve bağımsız değişken örnekleri:
| Bağımlı Değişken | Bağımsız Değişken |
|---|---|
| Hastalık semptomları | İlaç tedavisi |
| Satış miktarı | Reklam harcamaları |
| Öğrenci başarısı | Ders çalışma süresi |
| Sınav puanı | Derslerin zorluğu |
| Ömür beklentisi | Sigara içme miktarı |
Sonuç
Bağımlı ve bağımsız değişkenler, istatistiksel analizde kullanılan iki temel kavramdır. Bağımlı değişken, araştırmanın sonucunu veya etkilenen değişkeni temsil eder. Bağımsız değişken ise araştırmanın nedenini veya etkileyen değişkeni temsil eder.
Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişki, araştırmanın amacına göre belirlenir. Araştırmacı, bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek için istatistiksel testler kullanır.
Önemli Not: Bu yazı Google Gemini yapay zekası tarafından otomatik olarak oluşturulmuştur ve hatalı bilgiler içerebilir. Düzeltmek için iletişim sayfamızdaki formdan veya yine iletişim sayfamızda bulunan eposta adresi yoluyla bizimle iletişime geçebilirsiniz. Hata varsa hemen düzeltilmektedir.