Barometreyi Kim Buldu?
Barometre, açık hava basıncını ölçmeye yarayan bir alettir. İlk barometreyi 1643 yılında İtalyan fizikçi Evangelista Torricelli icat etti. Torricelli’nin icadı, atmosfer basıncının doğasını anlamamıza ve hava tahmini gibi birçok uygulamada kullanılmasını sağladı.
Torricelli’nin Deneyi
Torricelli, 1643 yılında Galileo’nun öğrencisiyken, suyun pompayla 10 metre yüksekliğe kadar çıkabildiğini gözlemledi. Galileo, suyun bu yükseklikten daha yükseğe çıkmamasının, suyun ağırlığının hava basıncından daha düşük olmasından kaynaklandığını düşünmüştü. Torricelli, Galileo’nun bu gözleminden yola çıkarak, hava basıncını ölçmek için bir alet tasarladı.
Torricelli, bir cam tüpü cıva ile doldurdu ve bir uçunu açık bıraktı. Tüpü ters çevirerek açık ucu aşağı gelecek şekilde bir kabın içine yerleştirdi. Cıva, tüpün içindeki hava basıncının etkisiyle aşağı doğru aktı ve tüpün içindeki cıva seviyesi 76 santimetreye kadar düştü. Tüpün ucundaki cıva seviyesinin altında, Torricelli vakumu adı verilen bir boşluk oluştu.
Torricelli, bu deneyin sonucunda, havanın ağırlığının cıvanın ağırlığına eşit olduğunu ve hava basıncının cıvanın seviyesini belirlediğini keşfetti. Bu keşif, barometrenin icadına yol açtı.
Cıvalı Barometre
Torricelli’nin icat ettiği barometre, cıvalı barometre olarak adlandırılır. Cıvalı barometre, bir cam tüpün içine cıva doldurularak ve tüpün açık ucu aşağı gelecek şekilde bir kabın içine yerleştirilerek yapılır. Tüpün içindeki cıva seviyesinin yüksekliği, atmosfer basıncına göre değişir. Atmosfer basıncı arttığında, cıva seviyesi yükselir. Atmosfer basıncı azaldığında, cıva seviyesi düşer.
Cıvalı barometre, günümüzde de yaygın olarak kullanılan bir barometre türüdür. Bu barometreler, hassas ve güvenilir oldukları için hava tahmini gibi uygulamalarda kullanılır.
Metal Barometre
Cıvalı barometrelerin yanı sıra, metal barometreler de yaygın olarak kullanılmaktadır. Metal barometreler, cam tüp yerine metal bir diyaframın kullanıldığı barometrelerdir. Diyaframın bir yüzü atmosfer basıncına maruz kalır. Atmosfer basıncı arttığında, diyafram genişler. Atmosfer basıncı azaldığında, diyafram büzülür. Diyaframın hareketi, bir ölçek üzerinde gösterilerek atmosfer basıncı ölçülür.
Metal barometreler, cıvalı barometrelere göre daha ucuz ve daha az tehlikelidir. Bu nedenle, günlük kullanımda yaygın olarak kullanılırlar.
Barometrenin Uygulamaları
Barometreler, birçok farklı alanda kullanılmaktadır. En yaygın kullanım alanlarından bazıları şunlardır:
- Hava tahmini: Barometreler, atmosfer basıncının değişimlerini ölçerek hava tahmini yapmak için kullanılır.
- Meteoroloji: Barometreler, atmosferdeki hava koşullarını incelemek için kullanılır.
- Uçuş: Barometreler, uçuş güvenliğini sağlamak için kullanılır.
- Denizcilik: Barometreler, deniz seviyesini ölçmek için kullanılır.
- Jeoloji: Barometreler, yeraltı basıncını ölçmek için kullanılır.
Barometrenin icadı, atmosfer basıncının doğasını anlamamıza ve hava tahmini gibi birçok uygulamada kullanılmasını sağlamıştır. Bu icat, bilim ve teknoloji tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur.
Barometrenin Gelişimi
Torricelli’nin icadı, barometrenin gelişimine yol açtı. 17. ve 18. yüzyıllarda, barometreler daha hassas ve kullanışlı hale getirildi. 19. yüzyılda, metal barometreler geliştirildi. Bu barometreler, cıvalı barometrelere göre daha güvenli ve daha ucuz oldukları için yaygın olarak kullanılmaya başlandı.
- yüzyılda, barometreler elektronik olarak geliştirildi. Bu barometreler, daha hassas ve daha güvenilir oldukları için günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Barometrenin gelişimi, hava tahmini ve diğer birçok alanda önemli ilerlemelere yol açmıştır. Bu icat, bilim ve teknoloji tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur.