Bid’at Nedir?
Bid’at, İslam dininde Peygamber Efendimiz (s.a.v.) döneminde bulunmayan, sonradan ortaya çıkan ve dini hüküm gibi kabul edilen her türlü söz, fiil ve davranıştır. Bid’at kavramı, “yenilik” anlamına gelen “be’de” kelimesinden türemiştir.
Bid’at, İslam literatüründe “sünnet-i rasul” ve “sünnet-i ümmet” ile birlikte İslam’ın temel kaynaklarından biri olarak kabul edilir. Ancak bid’atın iyi veya kötü olduğu, İslam’ın temel kaynaklarına uygun olup olmadığına göre değişir.
İyi Bid’at
İslam’ın temel kaynaklarına uygun olan ve dini hayata faydalı olan bid’atlara “iyi bid’at” denir. Örneğin, Kur’an-ı Kerim’i bir mushafta toplamak, teravih namazını cemaatle kılmak, minare ve medrese inşa etmek iyi bid’at örnekleridir.
Kötü Bid’at
İslam’ın temel kaynaklarına aykırı olan ve dini hayata zarar veren bid’atlara “kötü bid’at” denir. Örneğin, kabirlerin üzerine türbe yapmak, buralara mum dikmek, ölünün arkasından ağlamak ve feryat etmek, kötü bid’at örnekleridir.
Bid’atın Hükmü
Bid’atın hükmü, İslam’ın temel kaynaklarına uygun olup olmamasına göre değişir. İyi bid’at, İslam’ın temel kaynaklarına uygun olduğu için caizdir. Kötü bid’at ise İslam’ın temel kaynaklarına aykırı olduğu için haramdır.
Bid’atın Zararları
Bid’at, İslam dininin safiyetini bozan ve Müslümanların dinî yaşantısını olumsuz yönde etkileyen bir unsurdur. Bid’atın başlıca zararları şunlardır:
- İslam’ın temel kaynaklarına aykırı olarak yeni şeyler ihdas etmek, dinin otoritesini zedelemektedir.
- Bid’at, Müslümanlar arasında fitne ve ayrılığa sebep olabilmektedir.
- Bid’at, Müslümanların dini sorumluluklarını yerine getirmelerini engelleyebilmektedir.
Bid’at Türleri
Bid’atlar, ortaya çıkış şekillerine göre ikiye ayrılır:
- İstihsan yoluyla bid’at: Bu tür bid’at, dinin genel kurallarına aykırı görünen bir durumun, özel bir sebepten dolayı caiz olduğuna hükmedilmesidir. Örneğin, teravih namazının cemaatle kılınması, istihsan yoluyla bid’at olarak kabul edilir.
- İstizan yoluyla bid’at: Bu tür bid’at, bir ihtiyaç veya zorunluluk sebebiyle ortaya çıkan yeniliktir. Örneğin, Kur’an’ı bir mushafta toplamak, istizan yoluyla bid’at olarak kabul edilir.
Bid’atlar, içeriğine göre de ikiye ayrılır:
- İnançla ilgili bid’at: Bu tür bid’at, İslam’ın temel inanç esaslarına aykırı olan bid’atlardır. Örneğin, Hz. Muhammed’in (s.a.v.) bir insan olmadığını iddia etmek, inançla ilgili bid’attır.
- Amel ile ilgili bid’at: Bu tür bid’at, İslam’ın ibadet ve ahlak kurallarına aykırı olan bid’atlardır. Örneğin, kabirlerin üzerine türbe yapmak, amel ile ilgili bid’attır.
Bid’attan Korunma Yolları
Bid’attan korunmak için şu hususlara dikkat etmek gerekir:
- İslam’ın temel kaynaklarına, özellikle de Kur’an-ı Kerim ve sünnete sımsıkı sarılmak gerekir.
- İslam âlimlerinin görüşlerini dikkate almak gerekir.
- Bid’atın zararlarını iyi anlamak gerekir.
Sonuç olarak, bid’at, İslam dininin safiyetini bozan ve Müslümanların dinî yaşantısını olumsuz yönde etkileyen bir unsurdur. Bid’attan korunmak için İslam’ın temel kaynaklarına sımsıkı sarılmak ve İslam âlimlerinin görüşlerini dikkate almak gerekir.