Bizans Uygarlığına Ait Sivil Mimari Örnekleri
Bizans Uygarlığı, 395 yılında Roma İmparatorluğu’nun ikiye bölünmesiyle ortaya çıkan ve 1453 yılında İstanbul’un Osmanlılar tarafından fethedilmesi ile sona eren bir uygarlıktır. Bu süre zarfında, Bizanslılar, Roma mimarisinden büyük ölçüde etkilenerek kendi sivil mimarilerini geliştirmişlerdir.
Bizans sivil mimarisi, genellikle Roma mimarisinden izler taşır. Ancak, Bizanslılar, bu mimariyi kendi kültürel ve dini gereksinimlerini karşılayacak şekilde uyarlamışlardır. Bu nedenle, Bizans sivil mimarisi, Roma mimarisinden daha karmaşık ve gösterişlidir.
Bizans sivil mimarisinin en önemli özelliklerinden biri, kubbe kullanımıdır. Bizanslılar, kubbeyi ilk olarak dini yapılarda kullanmaya başlamışlar, ancak daha sonra sivil yapılarda da kullanmaya başlamışlardır. Kubbe, Bizans sivil mimarisine kendine özgü bir özellik kazandırmıştır.
Bizans sivil mimarisinde kullanılan diğer önemli malzemeler arasında taş, tuğla ve mermer yer almaktadır. Taş, özellikle sarnıçların inşasında kullanılmıştır. Tuğla, hem dini hem de sivil yapılarda yaygın olarak kullanılmıştır. Mermer ise, genellikle saray ve kilise gibi önemli yapılarda kullanılmıştır.
Bizans sivil mimarisi, günümüze ulaşan pek çok önemli yapıyı içermektedir. Bu yapılardan bazıları şunlardır:
- Çemberlitaş (Constantinus Sütunu): İstanbul’un Fatih ilçesinde bulunan Çemberlitaş, Bizans İmparatoru Konstantin tarafından yaptırılmıştır. Sütun, bronzdan yapılmış olup, üzerinde Konstantin’in bir heykeli bulunmaktadır.
- Yılanlı Sütun: İstanbul’un Sultanahmet ilçesinde bulunan Yılanlı Sütun, Bizans İmparatoru III. Konstantin tarafından yaptırılmıştır. Sütun, üzerinde Medusa’nın başlarının bulunduğu bir sütun başlığı ile süslenmiştir.
- Dikilitaş: İstanbul’un Fatih ilçesinde bulunan Dikilitaş, Mısır Firavunu II. Ramses tarafından yaptırılmıştır. Dikilitaş, 21 metre yüksekliğinde olup, üzerinde II. Ramses’in bir heykeli bulunmaktadır.
- Gotlar Sütunu: İstanbul’un Fatih ilçesinde bulunan Gotlar Sütunu, Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından yaptırılmıştır. Sütun, üzerinde Gotları yendiğini gösteren bir kabartma bulunmaktadır.
- Kıztaşı (Marcianus Anıtı): İstanbul’un Fatih ilçesinde bulunan Kıztaşı, Bizans İmparatoru Marcianus tarafından yaptırılmıştır. Anıt, üzerinde Marcianus’un bir heykeli bulunmaktadır.
- Valens (Bozdoğan) Kemeri: İstanbul’un Fatih ilçesinde bulunan Valens Kemeri, Bizans İmparatoru Valens tarafından yaptırılmıştır. Kemer, 97 metre uzunluğunda olup, üzerinde 144 kemer bulunmaktadır.
- Binbirdirek Sarnıcı: İstanbul’un Fatih ilçesinde bulunan Binbirdirek Sarnıcı, Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından yaptırılmıştır. Sarnıç, 140.000 metreküp su depolama kapasitesine sahiptir.
Bu yapılar, Bizans sivil mimarisinin zenginliğini ve çeşitliliğini göstermektedir. Bu yapılar, Bizans İmparatorluğu’nun gücünü ve ihtişamını yansıtmaktadır.
Bizans Sivil Mimarisinin Özellikleri
Bizans sivil mimarisi, aşağıdaki özellikleri ile karakterize edilebilir:
- Kubbe kullanımı: Bizans sivil mimarisinde kubbe kullanımı, Roma mimarisinden daha yaygındır. Kubbe, Bizans sivil mimarisine kendine özgü bir özellik kazandırmıştır.
- Taş, tuğla ve mermer kullanımı: Bizans sivil mimarisinde kullanılan diğer önemli malzemeler arasında taş, tuğla ve mermer yer almaktadır. Taş, özellikle sarnıçların inşasında kullanılmıştır. Tuğla, hem dini hem de sivil yapılarda yaygın olarak kullanılmıştır. Mermer ise, genellikle saray ve kilise gibi önemli yapılarda kullanılmıştır.
- Süsleme: Bizans sivil mimarisinde süsleme, önemli bir yere sahiptir. Süslemede, genellikle geometrik motifler, bitkisel motifler ve figüratif motifler kullanılmıştır.
Bizans Sivil Mimarisinin Önemi
Bizans sivil mimarisi, dünya mimarisinde önemli bir yere sahiptir. Bu mimari, Bizans İmparatorluğu’nun gücünü ve ihtişamını yansıtmaktadır. Ayrıca, Bizans sivil mimarisi, sonraki dönemlerde inşa edilen si