Çiçek hastalığını kim buldu?
Çiçek hastalığı, her yaşta ve her cinste kişilerde görülen, irinli kabarcıklar dökerek yüzde izler bırakan, ateşli, ağır ve bulaşıcı bir hastalıktır. Variola da denir. Hastalığın aşısını İngiliz cerrah Edward Jenner’ın bulduğu kabul edilir.
Çiçek hastalığının tarihi
Çiçek hastalığı, insanlık tarihinin en eski ve en ölümcül hastalıklarından biridir. MÖ 10.000 yıllarında Mısır’da var olduğu bilinen hastalık, Çin, Hindistan, Orta Doğu ve Avrupa’da da yaygın olarak görülmüştür.
Orta Çağ’da çiçek hastalığı, Avrupa’da her yıl milyonlarca insanın ölümüne neden oluyordu. Hastalık, özellikle çocuklar ve gençler arasında yaygındı ve ölüm oranı %30-35’e ulaşıyordu.
- yüzyılda, çiçek hastalığının bulaşmasını önlemek için bir yöntem geliştirildi. Bu yöntem, çiçek hastalığı geçirmiş bir kişinin kabarcıklarından alınan sıvının, sağlıklı bir kişiye verilmesiydi. Bu yönteme “çiçek aşısı” adı verildi.
Çiçek aşısını kim buldu?
Çiçek aşısını bulan kişi, İngiliz cerrah Edward Jenner’dır. Jenner, 1796 yılında, sütçülerin çiçek hastalığına karşı daha dirençli olduğunu gözlemledi. Bu gözlemden yola çıkarak, sütçülerin kullandığı inek çiçeği hastalığının, çiçek hastalığına karşı bir koruma sağladığını düşündü.
Jenner, bu hipotezini test etmek için, bir sütçü çocuğundan aldığı inek çiçeği sıvısını, bir köylü çocuğunun koluna enjekte etti. Çocuk, inek çiçeği hastalığına yakalandı, ancak hafif bir hastalık geçirdi ve iyileşti. Daha sonra, bu çocuk çiçek hastalığına maruz bırakıldı, ancak hastalığa yakalanmadı.
Jenner’ın bu çalışması, çiçek aşısının etkili bir şekilde çiçek hastalığına karşı koruma sağladığını gösterdi. Jenner’ın çalışması, modern tıp tarihindeki en önemli buluşlardan biri olarak kabul edilir.
Çiçek aşısının yaygınlaşması
Jenner’ın çiçek aşısı keşfi, kısa sürede tüm dünyaya yayıldı. Aşı, çiçek hastalığının yayılmasını ve ölüm oranını önemli ölçüde azalttı.
- yüzyılda, çiçek aşısı, dünyanın birçok ülkesinde zorunlu hale getirildi. Bu sayede, çiçek hastalığı, 20. yüzyılın başlarında önemli ölçüde geriledi.
Çiçek hastalığının ortadan kaldırılması
1967 yılında, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), çiçek hastalığını ortadan kaldırmak için bir program başlattı. Bu program kapsamında, tüm ülkelerde çiçek aşısı kampanyaları düzenlendi.
1980 yılında, DSÖ, çiçek hastalığının dünyada tamamen ortadan kaldırıldığını ilan etti. Bu, insanlığın tarihindeki ilk ve tek hastalık eradikasyonudur.
Çiçek aşısının önemi
Çiçek aşısı, modern tıp tarihindeki en önemli buluşlardan biridir. Aşı, milyonlarca insanın hayatını kurtarmış ve çiçek hastalığını ortadan kaldırmıştır.
Çiçek aşısı, “pasif bağışıklık” adı verilen bir bağışıklık yöntemidir. Bu yöntemde, bağışıklık sistemi, önceden hastalanmış bir kişiden alınan antikorlar yoluyla güçlendirilir.
Çiçek aşısı, diğer birçok aşı gibi, “aktive bağışıklık” adı verilen bir bağışıklık yöntemi ile de uygulanabilir. Bu yöntemde, aşılanan kişi, hafif bir hastalık geçirerek, kendi bağışıklık sistemini güçlendirir.
Çiçek aşısının yan etkileri
Çiçek aşısının yan etkileri genellikle hafiftir ve birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Yan etkiler arasında, aşı yerinde kızarıklık, şişlik ve ağrı, ateş, yorgunluk ve baş ağrısı sayılabilir.
Çiçek aşısı, hamile kadınlara ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilere uygulanmamalıdır.
Sonuç olarak, çiçek hastalığını kim buldu sorusunun cevabı, İngiliz cerrah Edward Jenner’dır. Jenner’ın çalışması, modern tıp tarihindeki en önemli buluşlardan biri olarak kabul edilir. Aşı, milyonlarca insanın hayatını kurtarmış ve çiçek hastalığını ortadan kaldırmıştır.