9. Sınıf Coğrafya 1. Ünite: Doğa ve İnsan
Bu ünitede, coğrafyanın tanımı, konusu, coğrafya biliminin tarihsel gelişimi, dünyanın şekli ve hareketleri, koordinat sistemi ve konum, haritalar gibi konular işlenmektedir.
Coğrafya
Coğrafya, insan ve doğal çevre arasındaki etkileşimi inceleyen bir bilim dalıdır. Coğrafya bilimi, yeryüzünün fiziksel ve beşeri özelliklerini, bu özelliklerin oluşumunu ve değişimini, insan faaliyetlerinin bu özellikler üzerindeki etkilerini inceler.
Coğrafyanın Konusu
Coğrafyanın konusu, yeryüzünün fiziksel ve beşeri özellikleridir. Yeryüzünün fiziksel özellikleri, taşküre, su küre, hava küre, canlılar küre ve insan küresidir. Yeryüzünün beşeri özellikleri ise, insan faaliyetlerinin yeryüzüne etkisini gösteren özelliklerdir. Bu özellikler, nüfus, yerleşme, tarım, sanayi, ulaşım, ticaret ve turizm gibi konuları kapsar.
Coğrafya Biliminin Tarihsel Gelişimi
Coğrafya biliminin tarihi, çok eskilere dayanmaktadır. İlk coğrafya çalışmaları, MÖ 6. yüzyılda Antik Yunan’da başlamıştır. Antik Yunan’da, Thales, Eratosthenes ve Strabon gibi bilim insanları, dünyanın şekli, büyüklüğü ve konumu gibi konularda önemli çalışmalar yapmışlardır.
Ortaçağ’da, coğrafya çalışmaları, İslam coğrafyacılar tarafından yürütülmüştür. İbn Battuta, İbn Rüşd ve Piri Reis gibi İslam coğrafyacılar, dünyanın birçok yerini gezerek önemli coğrafya bilgileri elde etmişlerdir.
Rönesans döneminde, coğrafya çalışmaları yeniden canlanmıştır. Bu dönemde, Kristof Kolomb, Amerika kıtasını keşfederek, dünyanın şeklinin küresel olduğunu kanıtlamıştır.
- ve 18. yüzyıllarda, coğrafya bilimi, daha sistematik bir hale gelmiştir. Bu dönemde, coğrafya bilimi, matematik, fizik ve kimya gibi bilimlerden yararlanarak gelişmeye başlamıştır.
- yüzyılda, coğrafya bilimi, daha ayrıntılı bir hale gelmiştir. Bu dönemde, coğrafya bilimi, iklim, bitki örtüsü, toprak ve madenler gibi konular üzerinde çalışmalar yapmaya başlamıştır.
- yüzyılda, coğrafya bilimi, daha disiplinlerarası bir hale gelmiştir. Bu dönemde, coğrafya bilimi, iktisat, sosyoloji ve siyaset bilimi gibi bilimlerle etkileşime girmiştir.
Dünyanın Şekli ve Hareketleri
Dünya, küresel bir şekle sahiptir. Ancak, dünyanın şekli tam bir küre değildir. Dünyanın şekli, kutuplardan basık, ekvatordan şişkin bir elips şeklindedir. Bu şekle geoit denir.
Dünya, kendi ekseni etrafında ve güneş etrafında döner. Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşünü bir tam tur tamamlaması için 24 saat (1 gün) sürer. Dünyanın güneş etrafındaki dönüşünü bir tam tur tamamlaması için ise 365 gün 5 saat 48 dakika 46 saniye (1 yıl) sürer.
Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşünün sonucu, gece ve gündüz oluşumudur. Dünyanın güneş etrafındaki dönüşünün sonucu ise mevsimler oluşumudur.
Koordinat Sistemi ve Konum
Dünya üzerindeki bir yeri belirlemek için koordinat sistemi kullanılır. Koordinat sistemi, yeryüzünü, enlem ve boylam çizgileri ile eşleştiren bir sistemdir.
Enlem çizgileri, kuzey-güney doğrultusunda uzanan paralel çizgilerdir. Enlem çizgileri, ekvatordan kutuplara doğru gittikçe kısalır.
Boylam çizgileri, doğu-batı doğrultusunda uzanan meridyen çizgileridir. Boylam çizgileri, Greenwich’den 180 derece doğu ve batıya doğru uzanmaktadır.
Dünya üzerindeki bir yeri belirlemek için, bu yerin enlem ve boylam dereceleri bilinmelidir. Örneğin, Türkiye’nin başkenti Ankara’nın enlemi 39,97 ve boylamı 32,83’tür.
Haritalar
Haritalar, yeryüzünün bir bölümünün küçültülmüş ve düz bir yüzeye aktarılmış şeklidir. Haritalar, coğrafya biliminin en önemli araçlarından biridir.
Haritalar, çeşitli amaçlar için kullanılabilir. Örneğin, ulaşım haritaları, yolları ve ulaşım bağlantı