DEHB: Kapsamlı Bir Fotoğraf
Giriş
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında başlayan ve dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik ile karakterize edilen nörogelişimsel bir durumdur. DEHB, dünya çapında en yaygın çocukluk çağı bozukluklarından biridir ve yetişkinlikte de devam edebilir.
Belirtiler
DEHB’nin belirtileri üç ana kategoriye ayrılır:
-
Dikkatsizlik:
- Ayrıntılara dikkat etmekte zorluk
- Kolayca dikkatin dağılması
- Talimatları takip etmekte zorluk
- Görevleri organize etmekte zorluk
- Eşyaları sık sık kaybetme
-
Hiperaktivite:
- Sürekli hareket etme veya kıpır kıpır olma
- Otururken bile huzursuz olma
- Aşırı konuşma
- Tehlikeli durumlara koşma
-
Dürtüsellik:
- Düşünmeden hareket etme
- Sırasını beklemekte zorluk
- Başkalarının sözünü kesme
- Uygunsuz şeyler söyleme
Nedenler
DEHB’nin kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik, çevresel ve nörobiyolojik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
- Genetik: DEHB’li kişilerin birinci derece akrabalarında DEHB olma olasılığı daha yüksektir.
- Çevresel: Kurşun maruziyeti, sigara içimi ve erken doğum gibi bazı çevresel faktörler DEHB riskini artırabilir.
- Nörobiyolojik: DEHB’li kişilerin beyinlerinde dopamin ve norepinefrin gibi nörotransmiterlerin dengesizlikleri olabilir.
Teşhis
DEHB tanısı, bir sağlık uzmanının kapsamlı bir değerlendirmesine dayanır. Değerlendirme şunları içerebilir:
- Tıbbi öykü: Sağlık uzmanı, belirtiler, aile öyküsü ve diğer tıbbi durumlar hakkında sorular soracaktır.
- Fizik muayene: Sağlık uzmanı, fiziksel sağlık sorunlarını ekarte etmek için fizik muayene yapacaktır.
- Psikolojik değerlendirme: Sağlık uzmanı, DEHB belirtilerini değerlendirmek için psikolojik testler ve anketler kullanacaktır.
Tedavi
DEHB tedavisi, bireyin ihtiyaçlarına göre uyarlanır. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:
- İlaçlar: Uyarıcılar ve uyarıcı olmayan ilaçlar DEHB belirtilerini yönetmeye yardımcı olabilir.
- Davranış terapisi: Davranış terapisi, DEHB’li kişilere dikkatlerini geliştirme, dürtüselliği kontrol etme ve sosyal becerilerini geliştirme becerilerini öğretir.
- Eğitim desteği: DEHB’li öğrenciler, dikkatlerini ve davranışlarını yönetmelerine yardımcı olacak özel eğitim hizmetlerine ihtiyaç duyabilirler.
- Yaşam tarzı değişiklikleri: Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli uyku, DEHB belirtilerini yönetmeye yardımcı olabilir.
Prognoz
DEHB’li çoğu kişi, uygun tedavi ve destekle başarılı bir yaşam sürebilir. Ancak, bazı kişiler yetişkinlikte de DEHB belirtileri yaşamaya devam edebilir.
Faydalı Kaynaklar
- Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü (NIMH) DEHB Bilgi Sayfası
- Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Amerikan Akademisi (AACAP) DEHB Kılavuzu
- Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Ulusal Birliği (CHADD)
Sonuç
DEHB, çocukluk çağında başlayan ve dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik ile karakterize edilen yaygın bir nörogelişimsel durumdur. DEHB’nin nedenleri karmaşıktır ve tedavi bireyin ihtiyaçlarına göre uyarlanır. Uygun tedavi ve destekle DEHB’li çoğu kişi başarılı bir yaşam sürebilir.