Dolaysız Anlatım Nedir?
Dolaysız anlatım, bir kişinin söylediği bir cümleyi, söylendiği şekliyle aktarmaktır. Dolaylı anlatımda, söylenen cümlenin ifadesi, ek, zarf, fiil gibi dil bilgisi unsurlarıyla değiştirilmez.
Dolaysız Anlatım Örnekleri
- Doğru: “Ben bu kitabı çok beğendim.”
- Yanlış: “O, bu kitabı çok beğendiğini söyledi.”
Bu örnekte, “Ben bu kitabı çok beğendim.” cümlesi dolaylı anlatıma aktarılmıştır. Dolaylı anlatımda, cümlenin ifadesi değiştirilmediği için, “O, bu kitabı çok beğendiğini söyledi.” cümlesi yanlıştır.
Dolaysız Anlatımda Kullanılan Bağlaçlar
Dolaysız anlatımda, söylenen cümlenin söylendiği şekliyle aktarılması için bazı bağlaçlar kullanılır. Bu bağlaçlar, cümlenin yapısına göre değişiklik gösterebilir.
- Söyledi, dedi, belirtti, ifade etti, bildirdi, anlattı, açıkladı, söyledi, belirttiği gibi, ifade ettiği gibi, bildirdiği gibi, anlattığı gibi, açıkladığı gibi
Dolaysız Anlatımda Zaman Belirtme
Dolaysız anlatımda, söylenen cümlenin söylendiği zaman belirtilmesi gerekir. Bu, cümleye zaman bildiren bir zarf ya da fiil ekleyerek yapılır.
- Doğru: “Ben bu kitabı çok beğendim.”
- Yanlış: “O, bu kitabı çok beğendiğini söyledi.”
Bu örnekte, “Ben bu kitabı çok beğendim.” cümlesi dolaylı anlatıma aktarılmıştır. Dolaylı anlatımda, cümlenin zamanının belirtilmesi gerekir. Bu nedenle, “O, bu kitabı çok beğendiğini söyledi.” cümlesi yanlıştır. Doğrusu, “O, bu kitabı çok beğendiğini dün söyledi.” şeklinde olmalıdır.
Dolaysız Anlatımda Kişi Belirtme
Dolaysız anlatımda, söylenen cümlenin kim tarafından söylendiği belirtilmesi gerekir. Bu, cümleye kişi zamiri ekleyerek yapılır.
- Doğru: “Ben bu kitabı çok beğendim.”
- Yanlış: “O, bu kitabı çok beğendiğini söyledi.”
Bu örnekte, “Ben bu kitabı çok beğendim.” cümlesi dolaylı anlatıma aktarılmıştır. Dolaylı anlatımda, cümlenin söylenen kişinin belirtilmesi gerekir. Bu nedenle, “O, bu kitabı çok beğendiğini söyledi.” cümlesi yanlıştır. Doğrusu, “O, bu kitabı çok beğendiğini söyledi.” şeklinde olmalıdır.
Dolaysız Anlatımda Ekleme ve Çıkarma
Dolaysız anlatımda, söylenen cümleye herhangi bir ekleme ya da çıkarma yapılamaz. Cümlenin ifadesi, söylendiği şekliyle aktarılmalıdır.
- Doğru: “Ben bu kitabı çok beğendim.”
- Yanlış: “O, bu kitabı çok beğendiğini, çok güzel bir kitap olduğunu söyledi.”
Bu örnekte, “Ben bu kitabı çok beğendim.” cümlesi dolaylı anlatıma aktarılmıştır. Dolaylı anlatımda, söylenen cümleye ekleme yapılamaz. Bu nedenle, “O, bu kitabı çok beğendiğini, çok güzel bir kitap olduğunu söyledi.” cümlesi yanlıştır.
Dolaysız Anlatım ve Doğrudan Anlatım
Dolaysız anlatım ile doğrudan anlatım, birbirine benzer ancak bazı önemli farklılıkları vardır. Dolaysız anlatımda, söylenen cümlenin ifadesi değiştirilmezken, doğrudan anlatımda cümlenin ifadesi değiştirilebilir.
Dolaysız Anlatım Örneği:
- Doğru: “Ben bu kitabı çok beğendim.”
- Dolaysız Anlatım: O, bu kitabı çok beğendiğini söyledi.
Doğrudan Anlatım Örneği:
- Doğru: “Ben bu kitabı çok beğendim.”
- Doğrudan Anlatım: “Bu kitap çok güzel,” dedi.
Bu örnekte, “Ben bu kitabı çok beğendim.” cümlesi hem dolaylı anlatım hem de doğrudan anlatım olarak aktarılmıştır. Dolaylı anlatımda, cümlenin ifadesi değiştirilmezken, doğrudan anlatımda cümlenin ifadesi değiştirilmiştir.
Dolaysız Anlatım Kullanım Alanları
Dolaysız anlatım, günlük hayatta ve yazı dilinde yaygın olarak kullanılan bir anlatım biçimidir. Dolaysız anlatım, aşağıdaki durumlarda kullanılır:
- Bir kişinin söylediği bir cümleyi aktarmak için
- Bir konuşmayı aktarmak için
- Bir haberi aktarmak için
- **Bir roman ya da hikayede bir karakterin sözlerini aktarmak için