Dürtü nedir?
Dürtü, bir ihtiyaç veya arzunun oluşturduğu içsel bir baskıdır. Bu baskı, kişinin bir eylemde bulunmasına neden olur. Dürtü, canlı organizmalarda bulunan temel bir psikolojik süreçtir.
Dürtüler, fizyolojik ihtiyaçlardan kaynaklanabileceği gibi, psikolojik ihtiyaçlardan da kaynaklanabilir. Örneğin, açlık ve susuzluk fizyolojik ihtiyaçlardan kaynaklanan dürtülerdir. Öfke, sevinç, korku gibi duygular ise psikolojik ihtiyaçlardan kaynaklanan dürtülerdir.
Dürtüler, kişinin davranışlarını yönlendiren önemli bir faktördür. Örneğin, açlık dürtüsü, kişinin yemek yemesine neden olur. Öfke dürtüsü, kişinin saldırgan davranışlar sergilemesine neden olabilir.
Dürtülerin özellikleri
Dürtülerin aşağıdaki özellikleri vardır:
- İçseldir: Dürtü, kişinin içinden gelir. Dışardan gelen bir uyarıya bağlı değildir.
- Baskılıdır: Dürtü, kişinin üzerinde bir baskı oluşturur. Kişi, bu baskıya dayanamayıp bir eylemde bulunmak ister.
- Acelecidir: Dürtü, kişinin hızlı bir şekilde bir eylemde bulunmasına neden olur. Kişi, bu baskıyı azaltmak için hemen bir eylemde bulunmak ister.
Dürtülerin sınıflandırılması
Dürtüler, çeşitli kriterlere göre sınıflandırılabilir.
Fizyolojik ihtiyaçlara göre sınıflandırma:
- Açlık dürtüsü: Kişinin yemek yeme ihtiyacından kaynaklanan dürtüdür.
- Susuzluk dürtüsü: Kişinin su içme ihtiyacından kaynaklanan dürtüdür.
- Cinsel dürtü: Kişinin üreme ihtiyacından kaynaklanan dürtüdür.
- Uyku dürtüsü: Kişinin dinlenme ihtiyacından kaynaklanan dürtüdür.
- Temel vücut fonksiyonlarını sürdürme dürtüleri: Solunum, kalp atışı, sindirim gibi temel vücut fonksiyonlarını sürdürmeye yönelik dürtülerdir.
Psikolojik ihtiyaçlara göre sınıflandırma:
- İlgi dürtüleri: Kişinin ilgisini çeken şeylere yönelmesine neden olan dürtülerdir. Örneğin, bir kişinin yeni bir şey öğrenme dürtüsü, bir başka kişinin bir spor dalına ilgi duyması gibi.
- Öğrenme dürtüleri: Kişinin yeni şeyler öğrenmesine neden olan dürtülerdir.
- Sosyal ilişki kurma dürtüleri: Kişinin başkalarıyla sosyal ilişki kurmasına neden olan dürtülerdir.
- Savunma dürtüleri: Kişinin kendini tehlikelerden korumasına neden olan dürtülerdir.
- Saldırganlık dürtüleri: Kişinin başkalarına zarar vermesine neden olan dürtülerdir.
Dürtülerin işlevi
Dürtüler, canlı organizmaların hayatta kalmasına ve sağlıklı bir şekilde gelişmesine yardımcı olan önemli bir işleve sahiptir. Dürtülerin başlıca işlevleri şunlardır:
- Organizmanın ihtiyaçlarını karşılamasını sağlar: Dürtü, kişinin fizyolojik ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamasını sağlar. Örneğin, açlık dürtüsü, kişinin yemek yeme ihtiyacını karşılamasına yardımcı olur.
- Organizmanın çevresiyle uyum sağlamasını sağlar: Dürtü, kişinin çevresiyle uyum sağlamasına yardımcı olur. Örneğin, korku dürtüsü, kişinin tehlikeli durumlarda kendini korumasına yardımcı olur.
- Organizmanın gelişimini sağlar: Dürtü, kişinin gelişimini sağlar. Örneğin, öğrenme dürtüsü, kişinin yeni şeyler öğrenmesine ve kendini geliştirmesine yardımcı olur.
Dürtü kontrol bozuklukları
Dürtü kontrol bozuklukları, kişinin dürtülerini kontrol etmede güçlük çekmesine neden olan bir grup psikolojik bozukluktur. Bu bozukluklara sahip kişiler, dürtülerine karşı koymakta zorlanır ve bu durum, kişinin kendi kendine veya başkalarına zarar vermesine neden olabilir.
Dürtü kontrol bozukluklarından bazıları şunlardır:
- Kleptomani: Kişinin dürtüsel bir şekilde başkalarının eşyalarını çalması.
- Trikotillomani: Kişinin dürtüsel bir şekilde saçını yolması.
- Piromani: Kişinin dürtüsel bir şekilde yangın çıkarması.
- Patolojik kumar oynama: Kişinin dürtüsel bir şekilde kumar oynaması.
- Aşırı yeme bozukluğu: Kişinin aşırı miktarda yemek yemesi ve sonrasında kendini kusması.
- Patolojik cilt yolma: Kişinin