Fiilden Fiil Yapan Ekler
Türkçede fiillerden fiil yapan ekler, temel anlamını değiştirmeden yeni bir anlam kazandırmak için kullanılır. Bu ekler, fiilin anlamını, zamanını, yönünü, nedenini, şeklini, sonucunu vb. değiştirebilir.
Fiilden fiil yapan ekler, aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
- Anlamca türetici ekler: Bu ekler, fiilin anlamını değiştirir ve yeni bir anlam kazandırır. Örneğin, “yap” fiiline “-tır” eki getirilerek “yaptır” fiili türetilmiştir. Bu durumda, “yaptır” fiili “yap” fiilinden farklı bir anlam taşımaktadır.
- Anlamca türetmeyen ekler: Bu ekler, fiilin anlamını değiştirmez, sadece zamanını, yönünü, nedenini, şeklini, sonucunu vb. değiştirir. Örneğin, “gel” fiiline “-ecek” eki getirilerek “gelecek” fiili türetilmiştir. Bu durumda, “gelecek” fiili “gel” fiilinden aynı anlamı taşımaktadır.
Anlamca Türetici Ekler
Anlamca türetici ekler, fiilin anlamını değiştirerek yeni bir anlam kazandırır. Bu ekler, aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
- Ettirme ekleri: Bu ekler, fiilin başkasına yaptırılması anlamını kazandırır. Örneğin, “yap” fiiline “-tır” eki getirilerek “yaptır” fiili türetilmiştir. Bu durumda, “yaptır” fiili “yap” fiilinden farklı bir anlam taşımaktadır.
- Ulaşma ekleri: Bu ekler, fiilin bir yere ulaşması anlamını kazandırır. Örneğin, “git” fiiline “-er” eki getirilerek “gezer” fiili türetilmiştir. Bu durumda, “gezer” fiili “git” fiilinden farklı bir anlam taşımaktadır.
- İsteme ekleri: Bu ekler, fiilin yapılmasını isteme anlamını kazandırır. Örneğin, “yap” fiiline “-tir” eki getirilerek “yaptır” fiili türetilmiştir. Bu durumda, “yaptır” fiili “yap” fiilinden farklı bir anlam taşımaktadır.
- Sonuç bildirme ekleri: Bu ekler, fiilin bir sonucunu bildirme anlamını kazandırır. Örneğin, “kır” fiiline “-ıl” eki getirilerek “kırıl” fiili türetilmiştir. Bu durumda, “kırıl” fiili “kır” fiilinden farklı bir anlam taşımaktadır.
- Karşılıklılık bildirme ekleri: Bu ekler, fiilin karşılıklı olarak yapılması anlamını kazandırır. Örneğin, “bak” fiiline “-ış” eki getirilerek “bakış” fiili türetilmiştir. Bu durumda, “bakış” fiili “bak” fiilinden farklı bir anlam taşımaktadır.
Anlamca Türetmeyen Ekler
Anlamca türetmeyen ekler, fiilin anlamını değiştirmez, sadece zamanını, yönünü, nedenini, şeklini, sonucunu vb. değiştirir. Bu ekler, aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
- Zaman ekleri: Bu ekler, fiilin zamanını değiştirir. Örneğin, “yap” fiiline “-acak” eki getirilerek “yapacak” fiili türetilmiştir. Bu durumda, “yapacak” fiili “yap” fiilinden farklı bir anlam taşımaktadır.
- Yön ekleri: Bu ekler, fiilin yönünü değiştirir. Örneğin, “git” fiiline “-er” eki getirilerek “gezer” fiili türetilmiştir. Bu durumda, “gezer” fiili “git” fiilinden farklı bir anlam taşımaktadır.
- Neden ekleri: Bu ekler, fiilin nedenini değiştirir. Örneğin, “git” fiiline “-ir” eki getirilerek “gider” fiili türetilmiştir. Bu durumda, “gider” fiili “git” fiilinden farklı bir anlam taşımaktadır.
- Şekil ekleri: Bu ekler, fiilin şeklini değiştirir. Örneğin, “yap” fiiline “-ma” eki getirilerek “yapma” fiili türetilmiştir. Bu durumda, “yapma” fiili “yap” fiilinden farklı bir anlam taşımaktadır.
- Sonuç ekleri: Bu ekler, fiilin sonucunu değiştirir. Örneğin, “kır” fiiline “-ıl” eki getirilerek “kırıl” fiili türetilmiştir. Bu durumda, “kırıl” fiili “kır” fiilinden farklı bir anlam taşımaktadır.
**