İki Nokta (:)
İki nokta, Türkçede kullanılan bir noktalama işaretidir. İki nokta, cümlenin devamında bir açıklama, örnek, liste veya alıntı yapılacağını belirtmek için kullanılır.
İki Noktanın Kullanım Alanları
İki nokta, aşağıdaki durumlarda kullanılır:
- Açıklama yapılacaksa:
Bu kararın istinat ettiği en kuvvetli muhakeme ve mantık şu idi: Esas, Türk milletinin haysiyetli ve şerefli bir millet olarak yaşamasıdır.
Bu cümlede, “Esas, Türk milletinin haysiyetli ve şerefli bir millet olarak yaşamasıdır.” ifadesi, “Bu kararın istinat ettiği en kuvvetli muhakeme ve mantık şu idi.” cümlesinin açıklamasını yapmaktadır.
- Örnek verilecekse:
Yemeklerimi hazırlarken kullandığım malzemeler şunlardır: un, şeker, yumurta, süt, yağ.
Bu cümlede, “un, şeker, yumurta, süt, yağ” ifadesi, “Yemeklerimi hazırlarken kullandığım malzemeler şunlardır.” cümlesinin örneğini vermektedir.
- Liste yapılacaksa:
Alışveriş listemdeki ürünler şunlardır:
* Ekmek
* Süt
* Yumurta
* Peynir
Bu cümlede, “Ekmek, süt, yumurta, peynir” ifadesi, “Alışveriş listemdeki ürünler şunlardır.” cümlesinde verilen listenin örneklerindendir.
- Alıntı yapılacaksa:
Atatürk, Nutuk'ta şöyle der: "Milletimiz, hürriyet ve bağımsızlık aşkı ile doludur."
Bu cümlede, “Milletimiz, hürriyet ve bağımsızlık aşkı ile doludur.” ifadesi, Atatürk’ün Nutuk adlı eserinden yapılan bir alıntıdır.
- Karşılıklı konuşmalarda kimin konuşacağını belirtmek için:
- Buğdayla arpadan başka ne biter bu topraklarda?
- Ziraatçi sayar:
- Yulaf, pancar, nohut, mercimek
Bu diyalogda, “Ziraatçi” ifadesi, “Buğdayla arpadan başka ne biter bu topraklarda?” sorusuna cevap veren kişiyi belirtmektedir.
- Sayılardan sonra sıra belirtmek için:
* 1. (birinci)
* 2. (ikinci)
* 3. (üçüncü)
- Kütüphanecilikte yazar ve eser adı arasına konur:
* Ahmet Hamdi Tanpınar, Huzur
* Orhan Pamuk, Benim Adım Kırmızı
- Ses biliminde uzun okunması gereken ünlüden sonra kullanılır:
* a: (a:)
* e: (e:)
* i: (i:)
* o: (o:)
* u: (u:)
- Matematikte bölme işareti yerine kullanılır:
* 2:2 = 1
* 3:3 = 1
İki Noktanın Yanlış Kullanım Alanları
İki nokta, aşağıdaki durumlarda yanlış kullanılmaktadır:
-
İki cümleyi birbirine bağlamak için:
-
Bu karar önemlidir: Bunu unutmayalım.
-
Bu cümle yanlıştır. İki cümleyi birbirine bağlamak için virgül kullanılır. Doğru kullanım şu şekilde olmalıdır:
-
Bu karar önemlidir. Bunu unutmayalım.
-
Soru işaretinden sonra:
-
Bu karar ne zaman alınacak: 15 Temmuz 2023’te.
-
Bu cümle yanlıştır. Soru işaretinden sonra iki nokta kullanılmaz. Doğru kullanım şu şekilde olmalıdır:
-
Bu karar ne zaman alınacak? 15 Temmuz 2023’te.
-
Açıklama yapmaksızın:
-
Bu karar: Türk milletinin haysiyetli ve şerefli bir millet olarak yaşamasıdır.
-
Bu cümle yanlıştır. Açıklama yapılmadan iki nokta kullanılmaz. Doğru kullanım şu şekilde olmalıdır:
-
Bu kararın istinat ettiği en kuvvetli muhakeme ve mantık şu idi: Türk milletinin haysiyetli ve şerefli bir millet olarak yaşamasıdır.
İki Nokta ile İlgili Önemli Notlar
- İki nokta, cümlenin sonunda kullanılır.